- کلینیک ایستا
- خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی و توانبخشی
- درمان ضایعه نخاعی
- کاردرمانی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی
کاردرمانی ایستادن و راه رفتن در ضایعه نخاعی
ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی:
در تواناییهای فرد مانند ایستادن و راه رفتن آسیبهای نخاعی مشکل ایجاد خواهد شد. ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی، به عنوان حرکات بنیادی که اکثر مردم آن را بدیهی میدانند، به نقاط عطف مهمی در روند توانبخشی برای افراد مبتلا به این بیماری تبدیل شده است.
از دست دادن توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی میتواند تا حد زیادی بر استقلال، تحرک و کیفیت کلی زندگی تأثیر بگذارد. با این حال، پیشرفتها در درمانهای پزشکی، توانبخشی و دستگاههای کمکی، امید و فرصتهایی را برای افراد مبتلا فراهم میکند تا توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی را بازتوانی کنند.
در این مقاله، ما بهترین درمانها و مداخلات موجود برای کمک به افراد مبتلا به SCI را در دستیابی به این نقاط عطف مهم بررسی خواهیم کرد.
SCI چیست؟
آسیب طناب نخاعی یا spinal cord injury که به اختصار SCI نیز گفته میشود، یک وضعیت پزشکی است که به دلیل آسیب به نخاع رخ میدهد و منجر به طیف وسیعی از اختلالات عصبی میشود.
طناب نخاعی بخشی از دستگاه عصبی مرکزی است که از سوراخ پسسری تا سطح نخستین یا دومین مهره کمری امتداد مییابد و مرکز کنترل بیشتر فعالیتهای انعکاسی در بدن است.
SCI یک نگرانی بهداشتی جهانی است که بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بروز سالانه آسیب نخاعی بین 250000 تا 500000 مورد تخمین زده میشود.
SCI میتواند ناشی از علل تروماتیک و غیرتروماتیک مختلف باشد. موارد تروماتیک معمولاً در نتیجه تصادفات، مانند برخورد وسایل نقلیه موتوری، سقوط، آسیبهای ورزشی یا اعمال خشونتآمیز رخ میدهد. موارد غیرتروماتیک میتواند ناشی از شرایطی مانند تومورها، عفونتها، بیماریهای عروقی یا اختلالات دژنراتیو باشد.
سایر خدمات توانبخشی بیماران ضایعه نخاعی کلینیک ایستا:
انواع مختلف آسیب نخاعی چگونه میباشد؟
در موارد قطع کامل نخاع، عملکرد حسی و حرکتی به طور کامل زیر سطح آسیب از بین میرود. فرد هیچ کنترل ارادی عضلانی یا احساسی زیر محل آسیب ندارد، که ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی تقریباً در اکثر بیماران مختل میشود.
اما در موارد ناقص، عملکرد حسی و حرکتی زیر سطح آسیب بسته به ناحیه و شدت آسیب به صورت جزئی از دست میرود. شایعترین انواع ضایعه نخاعی ناقص سندروم طناب قدامی، سندروم براون سکوارد، سندروم طناب خلفی و سندروم طناب مرکزی است.
در مواردی که ضایعه در سطح مهرههای گردنی رخ میدهد، فلجی یا اختلال در هر چهار اندام و تنه رخ میدهد و به اصطلاح الگوی درگیری تتراپلژی ایجاد میشود، که احتمال درگیری بالقوه عضلات تنفسی نیز وجود دارد.
پاراپلژی زمانی رخ میدهد که آسیب نخاعی در سطوح پایینتر، یعنی در سطح مهرههای سینهای، کمری یا ساکرال رخ دهد. در این الگو، اندامهای تحتانی و تنه تحتانی درگیر میشوند و عملکرد اندامهای فوقانی تحت تأثیر قرار نمیگیرد.
در همه انواع ذکر شده، کنترل روده و مثانه مختل میشود و تا حدودی توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی دچار اختلال میشود.
براساس سطح تحرک، ضایعه نخاعی را میتوان به انواع مختلفی طبقهبندی کرد:
- بدون تحرک یا غیرفعال (non ambulatory): افرادی که مبتلا به تتراپلژی یا پاراپلژی هستند و قادر به راه رفتن نیستند یا محدودیت حرکتی دارند.
- تحرک با وسایل کمکی: افرادی که برای ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی نیاز به استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر دارند.
- تحرک مستقل بدون وسایل کمکی: افرادی که میتوانند به طور مستقل و بدون نیاز به وسایل کمکی راه بروند و بیشتر برای ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی نیاز به تمرینات تعادلی دارند.
به صورت کلی، توانایی تحرک در افراد مبتلا بسیار متفاوت است و برنامههای توانبخشی اغلب بر به حداکثر رساندن تحرک و استقلال تمرکز دارند.
ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی چگونه است؟
توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی بسته به سطح و شدت آسیب میتواند متفاوت باشد. در اینجا چند نکته کلیدی در مورد ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی آورده شده است:
1. ایستادن:
ایستادن را میتوان با استفاده از وسایل کمکی مانند فریمهای ایستاده، ویلچرهای ایستاده یا وسایل ارتوتیک به دست آورد. ایستادن فواید زیادی برای افراد مبتلا دارد، از جمله:
- بهبود تراکم استخوان از طریق وزن اندازی
- جلوگیری از کانترکچر مفصلی
- افزایش گردش خون
- کاهش خطر لخته شدن خون
- بهبود عملکرد روده و مثانه
- امکان تعامل اجتماعی و مشارکت بهتر در فعالیتها در سطح چشم با دیگران
- ارتقاء عزت نفس و سطح کیفیت کلی زندگی فرد
ایستادن میتواند به حفظ قدرت عضلانی، تعدیل تون و جلوگیری از آتروفی عضلانی در اندام تحتانی کمک کند. همچنین میتواند عملکرد تنفسی را بهبود بخشد و خطر عوارض تنفسی را کاهش دهد.
2. راه رفتن:
توانایی راه رفتن در آسیب نخاعی به شدت به سطح و کامل بودن یا نبودن ضایعه نخاعی بستگی دارد. افرادی که آسیبهای سطح پایینتری دارند معمولاً شانس بیشتری برای بازیابی توانایی راه رفتن دارند.
موارد ناقص SCI ممکن است مقداری از عملکرد حرکتی و حسی باقی مانده داشته باشد که میتواند به احتمال راه رفتن کمک کند.
برنامههای توانبخشی اغلب بر آموزش راه رفتن و تحرک عملکردی تمرکز میکنند تا به افراد مبتلا کمک کند تا تواناییهای راه رفتن را دوباره به دست آورند یا توانایی خود را در استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن بهبود بخشند.
وسایل کمکی مانند واکر، کراچ، عصا یا بریس ممکن است برای کمک به راه رفتن استفاده شود. برای افرادی که SCI کامل دارند یا آسیبهای شدید دارند، ممکن است راه رفتن بدون حمایت وسایل یا فناوری کمکی امکان پذیر نباشد.
توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی بسیار متفاوت است و پتانسیل بهبود به عوامل مختلفی بستگی دارد. برنامههای توانبخشی، متناسب با نیازها و اهداف فردی، نقش مهمی در به حداکثر رساندن تحرک و استقلال افراد مبتلا ایفا میکند.
چه عضلاتی باید درست کار کنند تا بتوانیم صاف بایستیم؟
ایستادن و تعادل زمانی در افراد حاصل میشود که بتوانند خط عمودی که از مرکز ثقل به سمت پایین رسم میشود را در محدوده سطح اتکا یا base of support نگه دارند.
برخلاف نیروی ثابت جاذبه، یک سری عضلات در بدن وجود دارند که کمک میکنند فرد پوسچر عمود، صاف و متعادل را با صرف کمترین میزان انرژی نگه دارد. به این عضلات، عضلات ضدجاذبه یا antigravity میگویند.
این عضلات شامل:
- عضلات سولئوس و گاستروکینموس( calf muscles)
- عضله چهارسر رانی (quadriceps femoris)
- عضله همسترینگ
- عضله شکمی
- عضلات پشتی یا همان فیله (erector spine)
- عضلات اکستانسور یا صاف کننده گردن
- عضلات فلکسور یا خم کننده گردن
از آنجایی که پس از ضایعه نخاعی، عضلات زیر سطح آسیب دچار فلجی میشوند و بسیاری از این عضلات نیز در اندام تحتانی و تنه تحتانی قرار دارند، توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی مختل میشود.
تیم درمان توانبخشی برای ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی، قدرت تک تک این عضلات را بررسی میکنند و تقویت این عضلات را در برنامه درمانی قرار میدهند.
6 روش درمانی برای دستیابی به توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی:
ممکن است داروها برای مدیریت درد، اسپاسم عضلانی و سایر علائم که میتوانند بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر منفی بگذارند و یا مانع فعالیت شوند، استفاده شوند.
1.داروها:
ممکن است داروها برای مدیریت درد، اسپاسم عضلانی و سایر علائم که میتوانند بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر منفی بگذارند و یا مانع فعالیت شوند، استفاده شوند.
2. جراحی:
در برخی موارد ممکن است ستون فقرات از ثبات کافی برخوردار نباشد و یا جسم خارجی وجود داشته باشد که روی نخاع فشار میآورد. جراحی در این موارد به رفع موانع شروع فعالیت کمک میکند.
3. فیزیوتراپی:
متخصصین فیزیوتراپی نقش مهمی در دستیابی به ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی دارند. در کلینیکهای فیزیوتراپی، ارزیابی جامعی از وضعیت بیمار انجام میشود. سپس، با استفاده از مدالیتههای تخصصی مثل درای نیدلینگ (طب سوزنی)، تحریکات الکتریکی تنس، لیزر درمانی و… درد بیمار را کاملاً از بین میبرند.
در ادامه تحریکات الکتریکی کاربردی یا (FES) و جریان فارادیک برای عضلات ضعیف یا فلج شده استفاده میشود تا بیماران به قوام و قدرت عضلانی کافی جهت ایستادن دست یابند.
تمرینات تقویتی و کششی که در ترکیب با این مدالیتهها توسط فیزیوتراپیست تجویز میشوند باید دقیقاً طبق دستور فیزیوتراپیست اجرا شوند تا به هدف درمانی دست یابید.
4. کاردرمانی:
متخصصین این حیطه کاربردی توانبخشی با تمرکز بر تمرینات تقویتی و کششی متناسب با سطح بیمار تا حد امکان ضعف و کوتاهی عضلانی را در بدن فرد از بین میبرند.
در کاردرمانی، براساس وضعیت بیمار، ارتز مناسب برای فرد توصیه و تجویز میشود تا هرچه زودتر بتواند سرپا شود و از مزایای ایستادن در آسیب نخاعی که پیشتر ذکر شد، بهره ببرد.
پس از ایستادن باید تعادل کافی داشته باشید تا بتواند حرکت کنید. متخصصین کاردرمانی پلن درمانی حاوی تمرینات تعادلی را برای شما طراحی میکنند تا به حداکثر استقلال ممکن در تحرک دست یابید.
چنانچه فرد مبتلا به آسیب نخاعی نیاز به هرگونه وسیله کمکی مثل واکر یا عصا داشته باشد، کاردرمانگر بهترین وسیله و نحوه صحیح استفاده از آن وسیله را آموزش خواهد داد. محیط زندگی فرد نیز باید توسط یک درمانگر باتجربه در این زمینه ارزیابی شود تا اصلاحات لازم برای حذف موانع و تحرک بهتر اعمال شود.
5. وسایل کمکی:
وسایلات کمکی مانند ویلچر، کراچ، واکر، عصا و وسایل ارتز میتوانند تا حد زیادی ایستادن، تحرک و استقلال افراد مبتلا را بهبود بخشند.
6. حمایت روانی:
مقابله با آسیب نخاعی میتواند از نظر عاطفی چالش برانگیز باشد و حمایت روانشناختی، از جمله مشاوره و درمانهای شناختی، میتواند به افراد کمک کند تا با تأثیرات روانی و عاطفی ضایعه نخاعی کنار بیایند و انگیزه دستیابی به تحرک را حفظ کنند.
برنامههای درمانی برای SCI بسیار فردی هستند و به عواملی مانند سطح و شدت آسیب، سلامت کلی و اهداف شخصی بستگی دارند. یک تیم چند رشتهای از متخصصان مراقبتهای بهداشتی، شامل پزشکان، فیزیوتراپها، کاردرمانگران و روانشناسان، با یکدیگر همکاری میکنند تا یک برنامه درمانی جامع ایجاد کنند که نیازهای منحصر به فرد هر فرد را برطرف کند.
تیم درمانگر کلینیک توانبخشی ایستا در کنار شماست
این بیماری میتواند ویرانگر باشد و باعث از دست دادن تواناییهای ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی شود که به شدت بر استقلال و کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارد. با این حال، با پیشرفت در درمانهای پزشکی، توانبخشی و وسایل کمکی، این امید برای افراد مبتلا وجود دارد که توانایی ایستادن و راه رفتن خود را دوباره به دست آورند یا بهبود بخشند.
مهم این است که با آشنایی با این درمانها، تایم طلایی بهبود و اوج نوروپلاستیسیتی را از دست ندهید و هرچه زودتر با انگیزه درمان را به صورت ترکیبی شروع کنید تا به سرعت به توانایی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی دست یابید. همچنان تحقیقات برای دستیابی به پیشرفت و بهترین درمانها ادامه دارد. کاردرمانگران با تجربه و دلسوز مرکز توانبخشی آسیب نخاعی ایستا، همواره در کنار شما عزیزان هستند تا روند بازتوانی ایستادن و راه رفتن در آسیب نخاعی را به سرعت طی کنید.
برای دریافت مشاوره کاربردی کاردرمانی و توانبخشی ضایعه نخاعی، از تیم درمانگر و مشاورین کلینیک ایستا، در فضایی دوستانه و با حفظ حریم خصوصی، همین الان کلیک کنید.
سریع
راهکارهای درمانی برای کمک به بهبود کنترل ادرار و مدفوع شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی، تمرینات کگل، جراحی، تمرینات تنفسی و تغذیهی مناسب است.
در حال حاضر سه نوع کاتتر ادراری داریم که شامل کاتتر اداری دائمی، خارجی تنظیم پذیر است.
تمرینات تنفسی با تقویت عضلات مربوط به تنفس به کنترل فشار داخلی دیافراگم و دیگر احشا بدن مثل رودهها و تنظیم فشار داخلی مجاری ادراری و مدفوع کمک میکند.
تمرینات کگل (Kegel exercises) یک نوع تمرینات برای عضلات و اعصاب داخلی و همچنین برای تقویت عضلات عصبی کنترل کننده ادرار و مدفوع هستند. این تمرینات به نام دکتر آرنولد کگل، یک پزشک و مهندس انگلیسی معرفی شدند و برای بهبود کنترل و عملکرد عضلات پرینه و عضلات داخلی لگن مفید هستند. این تمرینات به خصوص برای افرادی که با مشکلاتی مانند ناتوانی در کنترل ادرار، اختلالات نخاعی، تنشهای عضلات لگنی و مشکلات جنسی مواجه اند، مفید هستند.
در این جراحی برای افراد با مشکل کنترل ادرار و مدفوع در آسیب نخاعی پیشنهاد میشود در این روش یک استوما در ناحیهی شکم ایجاد می شود تا با لوله گذاری مدفوع بطور مستقیم از کولون بیرون بیایید و در یک کیسهی تخلیه قرار بگیرد.
این جراحی نیز یکی از انواع درمان برای کنترل ادرار و مدفوع در آسیب نخاعی است که در این روش حجم مثانه را افزایش میدهند تا با کاهش فشار داخلی، کنترل ادرار راحت تر شود.
یکی دیگر از انواع جراحی برای کنترل ادرار و مدفوع در آسیب نخاعی است که در این روش یک دستگاه کنترل ادرار مصنوعی درون بدن فرد قرار میدهند که به کنترل ادرار در مواقع مخصوص کمک میکند.