درمان ضایعه نخاعی و توانبخشی بیماران ضایعه نخاعی

کاردرمانی و توانبخشی ضایعه نخاعی

کاردرمانی ضایعه نخاعی به بیماران برای غلبه‌بر مشکلات پزشکی، جسمی و روانی کمک می‌کند. همچنین توانبخشی ضایعه نخاعی، نقش موثری در بهبود دامنه حرکتی غیرفعال مفاصل بیماران دارد.

کاردرمانی یک روش توسعه‌دهنده است که برای بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد با آسیب نخاعی مورد استفاده قرار می‌گیرد، که شامل فعالیت‌ها و تمریناتی است که به تقویت عضلات، بهبود تعادل، افزایش قدرت حرکت، و افزایش استقامت کمک می‌کند.

همچنین، کاردرمانی می‌تواند در مدیریت درد، افزایش استقلال فیزیکی، و تسهیل انجام وظایف روزمره نیز مؤثر باشد. برنامه‌های کاردرمانی بر اساس نیازهای فرد و نوع و میزان آسیب نخاعی تنظیم می‌شود. در کاردرمانی آسیب نخاعی، تمرینات تنفسی، تقویت عضلات مختلف بدن، و تمرینات حرکتی مخصوص مورد تأکید قرار می‌گیرد.

این تمرینات به افراد کمک می‌کنند تا قدرت عضلات را افزایش دهند و از بهترین حد ممکن قابلیت حرکتی خود استفاده کنند. همچنین، تکنیک‌های کاردرمانی برای مدیریت فعالیت‌های روزمره (ADL و IADL )، تغییرات در سبک زندگی و تسهیل در انجام وظایف روزمره نیز بسیار تاثیرگذار و مناسب است.

تیم کاردرمانی به صورت تخصصی برنامه‌ها را طراحی می‌کند تا به نیازهای هر فرد با آسیب نخاعی پاسخ دهند.

کاردرمانگران با حرکت دادن مفاصل ضعیف یا فلج شده بیمار، سعی می‌کنند تا از تشدید ناتوانی، ضعف و آتروفی شدید عضلات جلوگیری کنند.

براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی(WHO)؛ کاردرمانی، توانبخشی و فیزیوتراپی آسیب نخاعی، یک فرآیند پیش‌رونده، پویا، هدفمند و غالبا محدود از نظر زمانی می‌باشد که به افراد دارای آسیب نخاعی کمک می‌کند تا توانایی رسیدن به سطح عملکردی مطلوبشان از نظر ذهنی، فیزیکی، شناختی و اجتماعی را به‌دست آورند.

فیزیوتراپی آسیب نخاعی:

فیزیوتراپی یکی ازشاخه‌های توانبخشی است که در توسعه و بهبود حالت فیزیکی و حرکتی افراد نقش دارد، به خصوص زمانی که آنها با آسیب نخاعی روبه‌رو هستند. افرادی که آسیب نخاعی دیده‌اند، ممکن است با کاهش عملکرد حرکتی، عدم تعادل، و مشکلات دیگر مواجه شوند.

در این مواقع، فیزیوتراپی به عنوان یک راهکار درمانی موثر ظاهر می‌شود.برنامه‌های فیزیوتراپی بر اساس نیازهای فرد و نوع آسیب نخاعی او تنظیم می‌شوند. این برنامه‌ها شامل تمرینات تقویتی، تمرینات افزایش انعطاف، و تکنیک‌های حرکتی خاص می‌شوند. همچنین، فیزیوتراپی ممکن است با استفاده از وسایل کمکی و ماساژ بهبود عملکرد عضلات و مفاصل را تسهیل کند

برخی از تکنیک‌های فیزیوتراپی عبارتند از:

• مگنت تراپی
• تحریک الکتریکی عضلانی (FES)
• لیزر درمانی
• تکار

تاثیرات مثبت فیزیوتراپی شامل افزایش قدرت حرکت، کاهش درد، بهبود تعادل، و افزایش استقامت می‌باشد. همچنین، فیزیوتراپی آسیب نخاعی می‌تواند بهبودی در کیفیت زندگی و استقلال فیزیکی افراد با آسیب نخاعی ایجاد کند. تلاش در جهت انجام منظم تمرینات فیزیوتراپی نقش مهمی در تسهیل حرکت و ارتقاء احساس راحتی در زندگی روزمره دارد.

استمرار در انجام برنامه‌های توانبخشی به فرد امکان می‌دهد تا بر آسیب‌های ناشی از ضایعه نخاعی غلبه کند و سطح عملکرد حرکتی خود را به حداکثر برساند.به طور کلی، فیزیوتراپی به عنوان یک راهکار چندجانبه در بهبود عملکرد حرکتی و کیفیت زندگی افراد با آسیب نخاعی مورد توجه واقع شده است.

از چه استراتژی‌های در توانبخشی ضایعه نخاعی استفاده می‌شود؟

درمانگران در توانبخشی ضایعه نخاعی، از هر دو استراتژی ترمیمی و جبرانی برای بهینه‌سازی استقلال و همچنین به حداقل رساندن عوارض پس از آسیب نخاعی استفاده می‌کنند.

استراتژی‌های ترمیمی در کاردرمانی ضایعه نخاعی

استراتژی‌های ترمیمی کاردرمانی ضایعه نخاعی بر بازیابی عملکردهای فیزیکی متاثر از آسیب نخاعی متمرکز هستند، بنابراین در آسیب نخاع دائمی، عملکردهای حرکتی و حسی به دلیل نوروپلاستیسیته نخاعی دوباره قابل یادگیری هستند. با این حال تنها مسیرهای عصبی بدون آسیب قادر به پلاستیسیته عصبی می‌باشند.

استراتژی های جبرانی در کاردرمانی ضایعه نخاعی

کسانی که آسیب‌های شدیدتر یا کامل نخاع دارند ممکن است بهبود عملکرد محدودی داشته باشند.

در چنین مواردی یک کاردرمانگر باید خلاق باشد و از استراتژی‌های جبرانی توانبخشی ضایعه نخاعی استفاده کند؛ به‌عبارتی روش‌های جدیدی برای انجام کارهای روزمره، نحوه لباس پوشیدن، حمام کردن، غذا خوردن مستقل، نحوه استفاده از ویلچیر مناسب، فناوری‌های کمکی برای آسان‌تر کردن زندگی و… را آموزش دهد.

 اهداف و وظایف کاردرمانی آسیب نخاعی

برخی از وظایف کاردرمانی و توانبخشی ضایعه نخاعی عبارتند از:

• انجام تمرینات ایستادن، وزن اندازی و جابجایی وزن
• راه رفتن در ضایعه نخاعی با یا بدون اورتز
• تمرینات تحرک در تخت و جابه‌جایی‌ها از تخت به ویلچر و برعکس
• تجویز و آموزش استفاده از اورتزهای اندام تحتانی در صورت نیاز
• باز آموزی عضلانی و همچنین آموزش کنترل حرکتی
• تمرینات تقویتی و کشششی
•  آب درمانی
• برنامه درمان زخم، کنترل و مراقبت‌های پوستی جهت جلوگیری از زخم‌های فشاری (زخم بستر)
• ارزیابی صندلی چرخ دار و در صورت نیاز آموزش استفاده از آن
• آموزش نحوه‌ی درست نشستن جهت حفظ تعادل
• اموزش فعالیت‌های روزمره زندگی  بیماران ضایعه نخاعی از جمله: استحمام، دستشویی رفتن، پوشیدن و در آوردن لباس، غذا خوردن، جابه‌جایی، فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات عملکردی
• مهارت‌های زندگی مستقل نظیر: آماده کردن غذا، مدیریت منزل، مدیرت مالی و…
• بازگشت فرد ضایعه نخاعی  به جامعه، کار و اجتماع
• تطابقات لازم درخانه و محل تحصیل و محل کار

خدمات کاردرمانی و توانبخشی جهت درمان ضایعه نخاعی، در پی آسیب‌دیدگی جدی به ستون فقرات، در کنار آمدن با شرایط و بهبود کیفیت زندگی، نقش مهم و مثبتی در کمک به بیمار دارند.