تی تی اس (TTS) یا سندرم تونل تارسال چیست و چه علائمی دارد؟

تی تی اس یا سندرم تونل تارسال چیست؟

در اصطلاحات پزشکی tts مخفف کلمه tarsal tunnel syndrome است به معنی سندروم تونل تارسال که در این سندرم تنگی کانال تارسال سبب وارد شدن فشار به عصب تیبیال می شود.

در واقع می‌توان گفت سندرم تونل تارسال مچ پا یا تی تی اس (TTS)، یک بیماری نسبتاً غیرمعمول است که عصب تیبیال (Posterior Tibial Nerve) را هنگام عبور از تونل تارسال تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تونل تارسال مسیر باریکی است که در قسمت داخلی مچ پا و پشت قوزک داخلی قرار دارد و توسط استخوان‌های کالکانئوس و تالوس و رباط فلکسور رتیناکولوم ساخته شده و به وسیله بافت‌های نرم از جمله تاندون‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌ها احاطه شده است.

عصب تیبیال مسئول حس در قسمت کف پا و کنترل عضلات خاصی در پا و مچ پا است. هنگامی که در این تونل فشار به عصب تیبیال وارد می‌شود، علائم تی تی اس از جمله درد و گزگز و… که در ادامه بررسی کرده‌ایم بروز می‌کند.

تونل تارسال چیست و در کجا قرار دارد؟

تونل تارسال یک گذرگاه بسیار باریک در زیر سطح داخلی مچ و در مجاورت استخوان‌های مچ پاست. این تونل توسط رباط فلکسور رتیناکولوم پا پوشانده شده است. این رباط ضخیم از ساختارهای تونل که شامل رگ‌های خونی، تاندون‌ها، اعصاب محیطی و سیاهرگ‌هاست؛ محافظت می‌کند.

ما در کلنیک توانبخشی ایستا با کمک جمعی از درمانگران مجموعه اطلاعات کاملی راجب چگونگی تشخیص و روش‌های درمانی بیماری tts، چه زمانی تی تی اس باید جراحی شود و اینکه با چه کارهایی می‌توانیم از ابتلا به این سندرم پیشگیری کنیم و…در ادامه برایتان جمع‌آوری کرده‌ایم.

علائم و نشانه‌های سندروم تونل تارسال:

علائم سندرم تی تی اس یا تونل تارسال بسته به شدت بیماری و میزان فشار روی عصب تیبیا می‌تواند متفاوت باشد.

تعدادی از علائم رایج عبارتند از:

• درد و تندرنس: شایع‌ترین علامت تی تی اس (TTS) است که ممکن است تیز باشد یا حتی توسط فرد به عنوان شوک الکتریکی، سوزش و… توصیف شود. همچنین فرد تندرنس یا حساسیت به لمس را تجربه می‌کند که ممکن است همراه با درد باشد.
• بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن: یکی دیگر از علائم رایج، بی‌حسی یا گزگز در کف پا، انگشتان پا یا مچ پا است که می‌تواند راه رفتن یا ایستادن طولانی را برای فرد دشوار کند.
• ضعف: این عارضه همچنین می‌تواند باعث ضعف در عضلات پا یا مچ پا شود و انجام فعالیت‌هایی که نیاز به قدرت یا تعادل دارند را دشوار می‌کند.
• تورم یا ادم: در برخی موارد، تی تی اس می‌تواند باعث تورم در پا یا مچ پا شود که ممکن است با قرمزی یا گرمی در لمس همراه باشد.
• مشکلات حسی: سندرم تونل تارسال می‌تواند باعث مشکلات حسی شود و فرد حس‌هایی مانند سوزن سوزن شدن یا احساس “خواب رفتن” در پا یا مچ پا تجربه می‌کند.

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، حتما برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید.

پیشنهاد مطالعه: سی تی اس یا سندرم تونل کارپال چیست و چه علایمی دارد؟

چه عواملی در ابتلا به سندروم تی تی اس مؤثر اند؟

عوامل مختلفی وجود دارند که با تاثیر بر تونل تارسال در پشت قوزک داخلی و تنگ کردن این فضا می‌توانند بر عصب تیبیال فشار وارد کنند و فرد را در معرض ابتلا قرار دهند. بعضی افراد از یک سری ناهنجاری‌های آناتومیکی مثل خار پاشنه یا کیست رنج می‌برند که با تاثیر بر ساختار تونل، ریسک تی تی اس را بالا می‌برد.

همچنین تروماهایی که به مچ پا وارد می‌شوند و موجب پیچ‌ خوردگی یا شکستگی در این ناحیه می‌شوند، ممکن است التهاب و فشردگی عصب را به دنبال داشته باشند.

صافی کف پا، قوس بیش از حد کف پا، التهاب تاندون آشیل و Plantar fasciitis نیز از جمله ریسک فاکتورهای سندروم تی تی اس می‌باشد. افرادی که ورزش‌های شامل دویدن یا پریدن هستند و ابتلا به بیماری‌های سیستمیک مثل دیابت و کم‌کاری تیروئید نیز می‌توانند فرد را در معرض این سندروم قرار دهند.

راه‌های تشخیص سندرم تونل تارسال:

وجود سندرم تی تی اس را می‌توان به روش‌های گوناگونی تشخیص داد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. سابقه پزشکی:
   پزشک در مورد علائم شما، از جمله اینکه چه زمانی شروع شده و چه فعالیت‌ها یا حرکاتی باعث بهبود یا بدتر شدن آن‌ها می‌شود، می‌پرسد. همچنین در مورد اقدامات درمانی انجام شده و داروهایی که فرد مصرف می‌کند پرسیده می‌شود.
2. معاینه فیزیکی:
   در معاینه فیزیکی، یک پزشک یا فیزیوتراپیست علائمی مانند درد، تورم، مشکلات حسی پا یا مچ پا و قدرت عضلانی را بررسی می‌کند.
3. تصویربرداری تشخیصی:
   آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سونوگرافی، ام آر آی یا سی تی اسکن، ممکن است برای رد سایر شرایط یا شناسایی ناهنجاری‌های ساختاری در تونل تارسال استفاده شود.
4. مطالعات هدایت عصبی:
   در مطالعات هدایت عصبی یا NCV الکترود بر روی پوست قرار می‌دهند تا سرعت و قدرت سیگنال‌های الکتریکی ارسال شده توسط عصب تیبیا را اندازه گیری کند.
5. الکترومیوگرافی:
   EMG شامل قرار دادن سوزن‌های کوچک در عضلات پا و مچ پا برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی و تشخیص هرگونه ناهنجاری در عملکرد عصبی است.
6. تست تینل:
   تراپیست با ضربه زدن روی عصب تیبیا در مچ پا، آزمایش تینل را انجام می‌دهد تا ببیند آیا باعث ایجاد احساس گزگز یا شوک الکتریکی در فرد می‌شود.

بر اساس نتایج این آزمایشات، پزشک می‌تواند تشخیص قطعی بدهد و گزینه‌های درمانی مناسب را توصیه کند. تشخیص و به دنبالش درمان به موقع می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن وضعیت و بهبود نتایج کمک کند.

6 راه درمان سندرم تی تی اس:

درمان سندرم تونل تارسال به علت اصلی فشرده سازی عصب تیبیال بستگی دارد. در اینجا چند درمان رایج و کاربردی آورده شده است:

1. استراحت:

استراحت دادن به پا یا مچ پا آسیب دیده و اجتناب از فعالیت‌هایی که شامل حرکات تکراری یا ضربه است، به عنوان خط اول درمان بسیار مفید می‌باشد.

2. فیزیوتراپی:

در کلینیک‌های فیزیوتراپی از مدالیته‌هایی مثل تنس و مگنت تراپی و لیزر درمانی در این کیس‌ها و با هدف کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. همچنین اولتراسوند در زمینه کاهش درد بسیار حرفه‌ای و مؤثر است که اگر از این درد رنج می‌برید حتما تجربه کردن این مدالیته را به شما پیشنهاد می‌کنم.

فیزیوتراپی در سندروم تی تی اس شامل درای نیدلینگ یا طب سوزنی نیز می‌شود. تراپیست با علمی که بر وضعیت فرد دارد با تکنیک از سوزن‌های درمانی جهت کاهش درد و پیشرفت روند بهبودی وتحرک بیماران استفاده می‌کند.

در خدمات فیزیوتراپی متخصصین از فواید کینزیوتیپ در تی تی اس برای افزایش حمایت و ثبات مفصل مچ پا و کاهش فشار روی عصب بهره می‌برند. تکنیک‌های دستی مثل منیپولیشن و ماساژ می‌توانند به بهبود گردش خون، کاهش التهاب و تسکین درد پا یا مچ پا آسیب‌دیده کمک کنند.

بعلاوه در تکنیک گراستون درمانگر از ابزارهای فولادی ضد زنگ برای از بین بردن بافت اسکار و چسبندگی در بافت نرم پا و مچ پا استفاده می‌کند. این تکنیک می‌تواند به بهبود گردش خون، کاهش التهاب و تسکین درد در ناحیه آسیب دیده کمک کند.

3. کاردرمانی:

کاردرمانگران پس از ارزیابی کامل وضعیت فرد با همکاری بیمار اولویت‌های درمانی را مشخص کرده و بهترین پلن درمان مناسب فرد را طراحی می‌کنند. در کاردرمانی سندروم تی تی اس عموما تمرین درمانی شامل؛ تمرینات کششی برای کف پا، عضلات ساق پا (گاستروکینموس و سولئوس به صورت مجزا) طراحی می‌شود که فشار و تنش را از روی عصب تیبیا کاهش می‌دهند.

همچنین این متخصصین با ارزیابی که از قدرت عضلانی فرد دارند انجام تمرینات تقویتی مثل بالا آمدن روی پنجه، راه رفتن روی پنجه و پاشنه، تمرینات تقویتی با وزنه و کش و… توصیه می‌کنند که فرد بتواند الگوی صحیح راه رفتن را همراه با کاهش درد مجددا به دست بیاورد.

کاردرمانگران با ارزیابی شغل، فعالیت‌های روزمره، محیط‌های کاری و زندگی فرد اصلاحات لازم جهت کاهش فشار بر روی پای فرد اعمال می‌کند. عملا با دریافت خدمات صحیح کاردرمانی شما می‌توانید با وجود داشتن این عارضه فعالیت‌هایتان را انجام دهید و مجددا به روتین زندگی برگردید.

4. ارتز:

پوشیدن وسایل ارتز مانند پایه‌های قوس دار یا کفش‌های مخصوص، می‌تواند به حمایت بیشتر از پا و کاهش فشار روی عصب تیبیا کمک کند. غالبا کاردرمانگران با ارزیابی و آنالیز تخصصی گیت در فرد، نیاز به استفاده از این وسایل را در فرد تشخیص و پیشنهاد می‌دهند.

5. داروها:

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، با تجویز پزشک می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کنند. در برخی موارد، تزریق مستقیم کورتیکواستروئید ممکن است برای کاهش التهاب و تسکین علائم توصیه شود.

6. جراحی:

در موارد شدید، ممکن است جراحی برای کاهش فشار روی عصب تیبیال ضروری باشد. در طول جراحی، عصب تیبیال از هر ساختاری که ممکن است آن را فشرده کند، مانند بافت اسکار، کیست یا تومور آزاد می‌شود.

جراحی که دراین کیس‌ها انجام می‌شود یا به صورت اندوسکوپیک است که به حداقل بخیه نیاز دارد و از طریق دستگاه انجام می‌شود و یا اینکه تونل تارس را به صورت کامل برش می‌زنند و آزاد می‌کنند.

اگر هدف توصیه بهترین درمان سندروم تی تی اس به شما باشد، قطعا درمان ترکیبی پزشکی و توانبخشی را پیشنهاد می‌کنم. البته توجه داشته باشید همانطور که گفتیم درمان متناسب با شدت بیماری و وضعیت هر فرد متفاوت خواهد بود.

آیا درمان PRP در سندروم تونل تارسال یا تی تی اس جواب می‌دهد؟

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک گزینه درمانی نسبتاً جدید است که برای درمان انواع بیماری‌های اسکلتی عضلانی، از جمله سندرم تونل تارسال استفاده شده است. درمان پی آر پی شامل تزریق محلول غلیظی از پلاکت‌ها، فاکتورهای رشد و سایر عوامل التیام دهنده به ناحیه آسیب دیده برای بهبود بافت و کاهش التهاب است.

استفاده از درمان PRP در سندروم تونل تارسال هنوز در حال مطالعه است و تحقیقات محدودی در مورد اثربخشی آن در کاهش درد و تسریع بهبودی وجود دارد. با این حال، برخی از مطالعات نشان می‌دهد که درمان PRP ممکن است یک گزینه درمانی کم خطر و امیدوارکننده برای این سندروم می‌باشد.

با این حال، توجه به این نکته مهم است که PRP گزینه درمانی قطعی برای این عارضه نیست و ممکن است برای همه مؤثر نباشد.

سندروم تی تی اس درمان نشده چه خطراتی می‌تواند برای فرد به وجود بیاورد؟

اگر تی تی اس درمان نشود ممکن است عصب دچار آسیب دائمی شود و به دنبال آن آتروفی و ضعف در عضلات پای فرد به وجود آید که حتی راه رفتن و تحمل وزن روی پا را برایش دشوار کند. علاوه بر این آسیب و گیرافتادگی عصب برای فرد بسیار دردناک خواهد بود که از کیفیت زندگی و خواب می‌کاهد.

اگر مبتلا به سندروم تونل تارسال یا تی تی اس هستید یا علائم این بیماری را دارید بهتر است هر چه سریع‌تر تشخیص قطعی را از پزشک بگیرید و روند درمان را شروع کنید؛ چرا که ممکن است بیماری شما بسیار ساده باشد و با رعایت چند نکته و اقدام ساده کاملا برطرف شود اما با مراجع دیرتر از موعد علاوه بر روند درمانی پیچیده‌تر و هزینه‌برتر، عوارض جبران نشدنی بر روی عصب و پای شما به وجودآید.

۴ورزش مناسب برای کاهش درد قبل و بعد از جراحی سندرم تونل تارسال:

1. حرکت مچ پا در جهات مختلف: 
   در حالت نشسته پاهای خود را به آرامی دراز کنید و مچ پا را در بالا،پایین/ چپ و راست و به صورت دورانی تا جایی که احساس درد نداشته باشید، حرکت دهید.
2. حرکت پاشنه-پنجه: 
   بایستید و با آرامی وزن خود را روی پنچه‌های بیندازید و پس از ۳ ثانیه پنجه‌ها را بالا ببرید تا وزن بدن روی پاشنه بیوفتد. این شیف وزن را بصورت متوالی هر ۳ثانیه تغییر دهید. 
3. حرکت مچ پا به کمک تخته تعادل:
   هر دو پا خود را به صورت جلو و عقب روی یک نخته تعادل بگذارید و سپس با شیفت وزن روی پاهای مختلف، مچ را به آرامی به پایین و بالا حرکت دهید.
4. چرخش مچ پا به کمک کوشن بال:
   از یک کوشن بال استفاده کنید و یک پا خود پا روی آن قرار دهید و پای دیگر را بالا نگه دارید، سپس به آرامی مچ پا را بصورت دورانی به حرکت درآورید. مراقب باشید که مچ بیش از اندازه نچرخد.