ورزش درمانی یا تمرین درمانی، در واقع شامل تمرینات ورزشی است که توسط متخصصین توانبخشی برنامه‌ریزی می‌شود و به تسریع روند بهبود نواحی آسیب‌دیده بدن و بازگشت عملکرد آن‌ها بعد از جراحی و آسیب کمک می‌کند. تمرین درمانی، یکی از بی‌خطرترین و موثرترین روش‌های درمانی و توانبخشی است که در مدیریت شرایط اسکلتی و عضلانی بدن نقش دارد. همچنین از آسیب‌های شدید و احتمالی جلوگیری می‌کند. هدف از تمریندرمانی، آزاد کردن حرکات مفاصل، افزایش دامنه‌ی حرکتی، کنترل آن، کمک به ترمیم نواحی آسیب دیده و کاهش درد در عضلات و مفاصل بدن می‌باشد. انواع تمرینات درمانی، بخش مهمی از رویکرد بازتوانی در کاردرمانی و فیزیوتراپی است. در ادامه با روش‌های تمرین درمانی و روش‌های بهبود بیماری‌ها با کاردرمانی بیشتر آشنا می‌شوید.
تمرین درمانی چه مزایایی دارد؟
فهرست
تمرین درمانی، در اکثر اوقات مزیت‌های مبثت زیادی در روند درمان و بازتوانی دارد. برخی این مزایای بی‌شمار عبارتند‌از:
- قابلیت انجام در منزل بدون‌نیاز به متخصص
- افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه‌ی حرکتی بدن
- افزایش جریان خون، تحریک و بازسازی نواحی آسیب‌دیده
- کاهش درد، التهاب و تورم بدن
- کمک به بازتوانی حرکتی‌عملکردی
- کاهش اسپاسم، خشکی و گرفتگی‌های عضلانی
- تقویت قدرت عضلانی و تحکیم تاندون‌ها و رباط‌ها
- پیشگیری از آسیب‌های احتمالی و شدید
- افزایش تراکم استخوان‌ها
- کمک به رفع خستگی و کاهش سطح انرژی
- افزایش شادی و نشاط
- اقتصادی و به‌صرفه بودن
در ادامه به بررسی تأثیر تمرین درمانی بر روند بهبودی بیمار‌ها می‌پردازیم.
تمرین درمانی به روند بهبودی کدام بیماری‌ها کمک می‌کند؟
تمرینات ورزشی در کلینیک‌های توانبخشی، برای تکمیل روند درمان اکثر بیماری‌ها به‌کار گرفته می‌شود.
همچنین، تحقیقات اخیر نشان داده‌است که تعداد بسیاری از بیماری‌ها، متناسب با شدت آسیب و میزان همکاری درمانجو، از طریق ورزش درمانی در کوتاه یا بلند مدت به‌طور کامل قابل درمان می‌باشند. بنابراین، متخصصین کاردرمانی و فیزیوتراپی از ورزش درمانی در موارد زیر استفاده می‌کنند:
- پس‌از آسیب‌های ورزشی و شغلی
- پس‌از جراحی
- شکستگی‌های مختلف
- در‌رفتگی و نمیه در‌رفتگی‌ها
- برای کشیدگی، ضعف، پارگی و التهاب در تاندون‌های مختلف بدن
- درد در اندام مختلف، به‌خصوص گردن، کمر و غیره
- برای ضعف و اختلالات عضلات کف لگن و بی‌اختیاری‌ها
- برای تکمیل مایلستون رشدی‌حرکتی کودکان
- برای کاهش وزن و تناسب اندام
- توانبخشی سالمندان و توانبخشی بیماران نورولوژیک (بزرگسالان)
- در مورد ناهنجاری‌های اسکلتی_عضلانی (مانند گودی کمر، قوز، اسکولیوز، پا ضربدری و پرانتزی، هالوکس والگوس و غیره)
- سندرم شانه‌ی یخ‌زده، سندرم TOS و CTS
- انواع دیسک کمر، سیاتیک، سندروم پیریفورمیس و غیره
- پس‌از تعویض مفاصل، مانند لگن، زانو و غیره
- پارگی مینیسک و رباط‌های زانو
- سندروم کندرومالاشیا
- آرتروز و آرتریت روماتوئید (مانند آرتروز گردن، کمر، لگن، زانو، مچ پا و انگشتان)
- کاردرمانی سکته مغزی بعد‌از آسیب‌های مغزی مانند ضربه و سکته مغزی
باید توجه داشته‌باشیم که ورزش‌کردن درست و اصولی به جلوگیری از بیماری‌ها کمک می‌کند و همچنین در کنار دیگر رویکرد‌های درمانی سبب افزایش کیفیت زندگی فرد می‌شود. به همین دلیل حرکات اصلاحی و تمریندرمانی، برای برطرف‌کردن مشکل خاصی از هر بیمار طراحی می‌شود، پس بهتر است از انجام خودسرانه حرکات اصلاحی خودداری کنیم. اگر مشکلی دارید که می‌خواهید آن را با کمک از ورزش‌درمانی حل‌کنید، حتماً با متخصصین فیزیوتراپی و توانبخشی مشورت کنید.
6 روش تمرین درمانی:
انواع مختلفی از ورزش‌درمانی وجود دارد که می‌توانیم آن‌ها را به 6 گروه اصلی تقسیم کنیم:
- تمرینات استقامتی
- تمرینات تقویتی
- تمرینات تعادلی
- تمرینات کششی
- تمرینات تمرکزی
- تمرینات دامنه‌ی حرکتی به‌صورت فعال، غیرفعال و یا فعال همراه با کمک
در تمامی انواع تمرینات درمانی فوق، درمانجو باید تحت نظر متخصص توانبخشی یا ورزش درمان‌گر، باشد.
اگر تمرین درمانی تحت نظر متخصصین توانبخشی و با رعایت تمامی نکات اصلاحی انجام‌شود، در درجه‌ی اول فرد را از آسیب‌های احتمالی بعدی مصون می‌کند و همچنین سبب کاهش درد و التهاب بدن می‌شود.
در ادامه، به توضیح ۵ مورد از متداول‌ترین روش‌های ورزش درمانی می‌پردازیم:
1- تمرینات استقامتی:
تمرینات کوتاه مدتی که ناهوازی بوده و به مقدار کمی از گذرگاه انرژی هوازی نیاز دارد تمرینات استقامتی می‌گویند. این نوع از ورزش درمانی با شدت بالا و در زمان کوتاه (تقریباً ۳-۱ دقیقه) انجام می‌گیرند. همچنین تمرین‌های استقامتی با هدف تقویت عضلات و افزایش استقامت از طریق درگیر‌کردن گروه‌های عضلانی بزرگ در بدن انجام می‌شود. تمرین‌های استقامتی فقط زمانی مفید هستند که آن‌ها را با پشتکار و به‌طور مداوم برای مدتی طولانی انجام دهید. نکته‌ی مهم این است که پیش از شروع تمرین‌های استقامتی باید به سطح ثابت و قابل‌قبولی از قدرت رسیده باشید.
2- تمرینات تقویتی:
تمرینات تقویتی سبب افزایش قدرت، استقامت و توان عضلات می‌شوند. این نوع تمرین درمانی شامل سه حالت (ایزومتریک، ایزوتونیک و ایزوکینتیک) است. تمرینات تقویتی_عملکردی معمولاً با مقاومت سنگین و تکرار کمتر انجام می‌گیرند. مثل تمرین با توپ سی‌پی، دمبل و دستگاه سایبکس (Cybex) و بیودکس (Biodex) می‌باشد.
3- تمرینات تعادلی:
تمرینات تعادلی غالباً عضلات مرکزی، کمر و پاها را درگیر می‌کنند. گاهی اوقات این نوع از تمریندرمانی چالش‌برانگیز هستند، اما با تلاش مداوم، انجام آن‌ها آسان‌تر می‌شود. هنگامی که بر تمرینات مسلط شدید، به‌تدریج تعداد و تکرارها آ ن‌ها را افزایش دهید. درمان‌گر، تمرینات تعادلی را با توجه به نیازهای هر فرد تنظیم می‌کند و میزان سختی آن‌ها را کاهش یا افزایش می‌دهد. مثلا اگر قدرت یک‌سمت بدن بر سمت دیگر غالب باشد، باید تمرینات سمت غیرغالب، بیشتر انجام شود. پیشرفته‌ترین مرحله‌ی تمرینات تعادلی، انجام تمرینات مختلف با چشمان بسته است.
4- تمرینات کششی:
این نوع از تمرینات فیزیوتراپی، برای بهبود و افزایش انعطاف‌پذیری انجام می‌شود. برای اثر‌بخش بودن این ورزش، باید تمامی قسمت‌هایی که با عضله آسیب‌دیده در ارتباط هستند، هماهنگ باشند.
یکی از نکته‌های مهم حرکات کششی، تنفس مناسب با نوع تمرین است. برای کمک به ریلکس‌شدن عضله و به‌حداقل رساندن مقاومت، دم و بازدم باید اصولی انجام شود. همچنین دقت کنید که تعداد دفعات انجام حرکات کششی باید کم، اما مدت زمان آن‌ها طولانی (۱۲۰ تا ۱۸۰ ثانیه) باشد.
5- تمرینات تمرکزی:
این نوع از ورزش درمانی، برای تقویت و هماهنگی حرکتی در بدن است. مثلا اگر بخواهیم به بیمار نحوه‌ی صحیح راه رفتن، تعادل مناسب در حرکات، هماهنگی دست‌ها و پاها و … را آموزش بدهیم، باید از درمانجو بخواهیم، یک شکل خاص با پاها، دست ها یا هر عضو آسیب دیده دیگر را بکشد.
وسایل تمرین درمانی در کلینیک‌های توانبخشی:
وسایل تمرین درمانی فیزیوتراپی بزرگسالان در کلینیک ورزش درمانی و توانبخشی ایستا عبارتند‌از: دوچرخه ثابت برای دست و پا
- تردمیل همراه با جک نگهدارنده
- انواع تراباند، دمبل، توپ سی پی کاردرمانی و ویت کاف
- استندینگ فریم برای کاردرمانی بیماران آسیب نخاعی
- تخت‌های مخصوص کاردرمانی و فیزیوتراپی مثل تخت ایستا
- و دیگر تجهیزات مدرن و کاربردی
در کلینیک توانبخشی ایستا،درمانجویان عزیز می‌توانند از بهترین وسایل ورزش فیزیوتراپی و بهترین خدمات کاردرمانی، توابخشی، تمرین درمانی یا ورزش درمانی و روش‌های مختلف تمرین درمانی بهره‌مند شوند. بعضی از وسایل موجود در این مرکز توانبخشی را در بالا بیان کردیم.
سولات پر‌تکرار
هزینه تمرین درمانی، باتوجه به مشکل و بیماری هر شخص، که به چند جلسه تمرین نیازمند است، متفاوت می‌باشد. برای اطلاع بیشتر از شرایط و هزینه‌های تمریندرمانی می‌توانید با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
بله؛ درصورتی که تمرینات تحت نظر فیزیوتراپیست باشد و همچنین برای انجام آن‌ها نیاز به دستگاه خاصی نباشد، می‌توان در منزل انجام شود.
در برخی شرایط مانند: انجام عمل جراحی که از آن مدت خیلی زیادی نگذشته باشد، آرتروز شدید، وجود التهاب در مفاصل، بیرون‌زدگی دیسک، ابتلا به پوکی استخوان، بیماری‌های تنفسی و بیماری‌هایی از این قبیل؛ انجام تمرین درمانی ممنوع است.
خیر؛ تنها درصورتی تمریندرمانی عوارض دارد که، درمانجو از تمام مشکلات، حساسیت‌ها، بیماری‌ها و… شما مطلع نباشد و خلاف آن‌ها به شما برنامه تمرینی دهد و دیگر اینکه تمرینات را به صورت غیر‌اصولی و نادرست انجام دهید.
بهترین و رایج‌ترین ورزش استقامتی، پیاده‌روی می‌باشد که اکثر پزشکان آن را پیشنهاد می‌دهند.
میزان انجام ورزش در تمرینات استقامتی باتوجه به: شدت انجام حرکت، مدت‌زمان انجام حرکت، تکرار حرکت و نوع تمرین تعیین می‌شود.
تمرین‌های استقامتی فقط زمانی مفید هستند که آن‌ها را با پشتکار و به‌طور مداوم برای مدت زمان طولانی انجام دهید.
2 دیدگاه دربارهٔ «ورزش درمانی (تمرین درمانی) چیست؟»
سلام . شما برای کودک مبتلا به اوتیسم هم ورزش درمانی انجام می‌دهید؟
سلام. بله