بررسی علل بروز درد شانه و راهکارهای درمان آن

علت درد شانه چیست؟

علائم شایع در اکثر افراد، درد شانه است. این درد ناشی از مشکلات مختلفی مثل مشکلات اسکلتی_عضلانی، آسیب‌های ورزشی، التهابات مفصل شانه، کشیدگی، ضربه و اختلالات دیسک در ناحیه ی کمر و گردن است. اکثر ما در طول زندگی خود این درد را تجربه کرده‌ایم. ما در این مقاله از سایت مرکز فیزیوتراپی ایستا سعی می‌کنیم شما را با دلایل رایج‌تر بزور شانه درد آشنا کنیم.

بررسی ساختار شانه:

مفصل شانه محل اتصال سه استخوان بازو، کتف و استخوان ترقوه است. سر استخوان بازو با کمک ترکیبی از ماهیچه‌ها و تاندون‌ها در حفره تیغه شانه یا حفره گلنوئید (Glenoid cavity) فیت می‌شود. عضلات روتاتورکاف نقش بسیار مهمی در حفظ و ثبات سر استخوان هومروس درون این حفره دارند.

مفصل شانه یک مفصل گوی و کاسه‌ای است. ثبات این مفصل بیشتر به بر عهده‌ی بافت نرم است و به همین دلیل این مفصل بسیار مستعد دررفتگی و درد شانه می‌باشد. علاوه براین، مفصل آکرومیوکلاویکولار که بالای مفصل شانه، بین استخوان ترقوه و کتف وجود دارد، به مفصل شانه کمک می‌کند تا دامنه‌ی حرکتی خود را کامل کند.

همچنین 9 بورس هم در شانه بین عضلات، تاندون‌ها و استخوان‌ها وجود دارد. به کیسه‌هایی کوچک و پر از مایع سینوویال که در بین بافت‌ها وجود دارد، بورس می‌گویند. نقش این بورس‌ها تسهیل حرکت و جلوگیری از ساییدگی مفصل است.

علت درد شانه:

درد شانه معمولا مربوط به مشکلات استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و کپسول مفصلی است. اما بطور کلی این درد را می توان به دو گروه کلی تقسیم کرد:

1. انواع شکستگی‌ها و در رفتگی‌های شانه
2. انواع بیماری‌های شانه

در ادامه هریک از این موارد و زیرشاخه‌هایشان را بطور مختصر توضیح می‌دهیم.

انواع شکستگی و در رفتگی‌های شانه:

دررفتگی شانه یکی از شایع‌ترین در رفتگی‌های مفصلی در ساختار بدن انسان است که به دو صورت خلفی قدامی رخ می‌دهد.

1.دررفتگی قدامی

معمولا در رفتگی‌های شانه از نوع در رفتگی قدامی (Anterior Dislocation) می‌باشد. در این نوع دررفتگی سر استخوان بازو از حفره گلنوئید بیرون می ‌زند و در قسمت جلویی شانه قرار می‌گیرد، یک حالت تیزی در بالای شانه اتفاق می‌افتد. علائم این دررفتگی عبارتند از:

• درد شانه، به خصوص در قسمت جلویی
• محدودیت حرکتی شانه بخصوص در چرخش به داخل بازو
• بی‌حسی در قسمت بیرونی شانه
• شکل غیرطبیعی مفصل شانه و احساس برآمدگی در جلوی آن

پزشک متخصص ارتوپد برای تشخیص دقیق حتما باید از رادیوگرافی کمک بگیرد. این دررفتگی بسیار دردناک است و بعد از تشخیص باید سریعا برای جااندازی اقدام کنید. جااندازی به دو صورت باز و بسته انجام می‌شود. در واقع اگر دررفتگی همراه با شکستگی و زخم باز باشد و یا قطعه‌ی بزرگی از حفره‌ی گلنوئید از بین رفته باشد، حتما باید جا اندازی بصورت جراحی صورت بگیرد.

پس از جراحی و جااندازی فرد برای تسکیت درد شانه، بازیابی دامنه‌ی حرکتی مفصل، افزایش قدرت و استقامت شانه باید از خدمات درمانی توانبخشی، مثل فیزیوتراپی و کاردرمانی استفاده کند.

2. در رفتگی خلفی شانه

در رفتگی خلفی یا Posterior shoulder Disloction نسبتا کمتر شایع است و تشخیص آن دشوارتر است. معمولا به علت ضربه و تروما به عقب شانه، انقباض عضلانی در افراد مبتلا به صرع، برق گرفتگی و شوک درمانی رخ می‌دهد. در درفتگی خلفی سر هومروس از حفره‌ی گلنوئید خارج می‌شود و در قسمت پشتی شانه قرار می‌گیرد. درد شانه در قسمت پشتی و محدودیت حرکتی شانه بخصوص در چرخش به خارج بازو از علائم مهم این نوع دررفتگی است. توجه کنید که بیمار در رفتگی قدامی می‌تواند چرخش به داخل را انجام دهد.

3. دررفتگی شانه همراه با شکستگی

دررفتگی شانه اگر همرا با شکستگی برجستگی بزرگ استخوان بازو باشد، به روش بسته جااندازی می‌شود و اگر پس از جاانداختن دررفتگی، قطعه شکسته شده در جای مناسب خود قرار گیرد، بی‌حرکت کردن شانه برای درمان کامل و تسکین درد شانه کفایت می‌کند. ولی چانچه قطعه شکسته جا‌به‌جا شده باشد باید با عمل جراحی باز جااندازی انجام گیرد و درصورت نیاز از پیچ برای ثابت نمودن، استفاده کرد.

دررفتگی شانه اگر همراه با شکستگی سر و گردن استخوان بازو باشد، غالبا برای جااندازی کامل فرد نیاز به عمل جراحی باز دارد.

4. دررفتگی مکرر مفصل شانه (بی‌ثباتی شانه)

این بیماری اکثرا در افراد جوان و کمتر از 40 سال بروز می‌یابد. در رفتگی مکرر شان اغلب بصورت قدامی دیده می شود. در این شرایط ابداکشن بازو و چرخش آن به خارج موجب ترس بیمار از در ررفتن مجدد شانه می‌شود. بهترین روش درمان این بیماری عمل جراحی باز به کمک آرتروسکوپ می‌باشد.

انواع بیماری‌های شانه

مفصل شانه یک مفصل پیچیده است که مستعد برخی بیماری‌ها مثل، التهاب تاندون، پارگی تاندون، آرتریت، سل شانه، سندرم شانه یخ زده، پارگی عضلات، گیر افتادگی عضلات و… است. در ادامه برخی از این بیماری‌های شانه که سبب بروز درد شانه می‌شوند را باهم بررسی می‌کنیم:

5. التهاب تاندون‌های شانه

التهاب تاندون‌های شانه یا Shoulder Tendonitis به وضعیتی می‌گویند که تاندون‌های مفصل تحت فشار و آسیب تحلیل بروند و سبب بروز درد شانه و ورم در این ناحیه می‌شوند. تاندون‌ها ساختار ضعیف‌تری نسبت به استخوان‌ها و عضلات دارند بنابراین بیشتر مستعد آسیب دیدگی هستند. وظیفه‌ی تاندون‌ها اتصال عضلات به استخوان و پشتیانی حرکت است. عوامل مختلفی سبب بروز التهاب در تاندون می‌شود مثل:

• آسیب‌های ناشی از ورزش مثل وزنه برداری، بدمینتون و…
• بلند کردن نامناسب اشیا سنگین
• تروما و ضربه مستقیم به شانه
• آویزان بودن طولانی مدت شانه و پوزیشن نامناسب هنگام خوابیدن
• استفاده بیش از حد از شانه و بلند کردن مکرر دست
• برخی بیماری‌ها مثل آرتریت، آرتروز و بیماری‌های تیروئیدی
• عدم استراحت کافی و ضعف عضلات شانه

اگر تاندون سر بزرگ عضله بایسپس (دو سر) که درون ناودان استخوان بازو قرار دارد، در اثر فعالیت شدید دچار تورم و التهاب شود، درد شانه با چرخش به بیرون ساعد شدت می‌یابد. التهاب این تاندون اغلب در افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله اتفاق می‌افتد و درمان ان بصورت غیرجراحی ممکن است.

6. پارگی تاندون چرخاننده در شانه

تاندون چرخاننده شانه بسیار مستعد آسیب دیدگی و پارگی است. این شرایط سبب بروز درد شانه می گردد و علاوه بر این ممکن است عضلات شانه را ضعیف کند. پارگی تاندون به دو صرت کامل و جزیی ره می دهد که می تواند بلا فاصله پس از تروما و آسیب یا پس از گذشت زمان و بصورت تدریجی اتفاق بیوفتد.
پارگی تاندون شانه ممکن است با علائمی مثل درد شدید، ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی، صدای کلیک هنگام حرکت، تورم، قرمزی و کاهش قدرت و توانایی استفاده از شانه و بازو همراه باشد.

توجه داشته باشید که پارگی جزئی تاندون چرخاننده شانه بسیار شایع است و ممکن است هیچکدام از علائم پارگی تاندون شانه، حتی درد شانه را به همراه نداشته باشد. پارگی تاندون‌های شانه را باید با ام آر آی (MRI) مشاهده کرد و امکان تشخیص پارگی تاندون با عکس برداری رادیولوژی وجود ندارد.

7. پارگی تاندون عضله بایسپس

انقباض ناگهانی و سریع درعضله دو سر بازو (بایسپس) ممکن است موجب پارگی سر بلند این عضله شود. این اتفاق اکثرا در افراد بین ۵۰ تا ۶۰ ساله رخ می دهد. دلیل این پارگی در افراد مسن تخریب تاندون و در افراد جوان بلند کردن ناگهانی اجسام سنگین است. پارگی بیشتر از بالا در محل تاندون دو سر بازویی اتفاق می افتد.

توجه کنید که ایجاد پارگی در بالا سبب ایجاد برجستگی در قسمت پایینی بازو و پارگی در قسمت پایین سبب ایجاد برجستگی در بالای بازو می شود. پس از پارگی تاندون عضله دوسر علاوه بر درد شانه، قدرت فلکس بازو و چرخش ساعد کاهش می یابد. پس از گشت 1تا 2 روز از پارگی، احتمالا خونمردگی در بازو به وجود می‌آید.

8. آرتریت روماتوئید شانه

آرتریت روماتوئید یا Rheumatoid Arthritis یک بیماری التهابی مزمن است که مفاصل بدن را درگیر می‌کند، اگر این بیماری مفصل شانه، ترقوه،کتف و بورس‌های اطراف را تحت تاثیر قرار دهد به آن آرتریت روماتوئید شانه می‌گوییم. علائم آرتریت روماتوئید شانه عبارتند از:

• التهاب و درد شانه
• محدودیت دامنه حرکتی مفاصل بخصوص در چرخش دست
• تورم و سفتی در شانه و ضعف عضلانی 

آرتریت شانه ممکن است سبب پارگی روتاتورکاف و تاندن عضله دوسر بازویی شود. برای تشخیص آن پزشک باید از معاینه‌ی فیزیکی، آزمایش خون و MRI استفاده کند.

9. گیرکردن تاندون‌های کلاهک چرخاننده

تاندون‌های کلاهک چرخاننده در جریان حرکات روزانه فرد در معرض خطر گیر افتادن بین قسمت فوقانی استخوان بازو و زائده استخوان کتف می‌باشند. علاوه بر این عواملی از جمله شکل غیرطبیعی زائده کتف، ورزش‌هایی مثل تنیس، بدمینتون و بلندکردن مکرر دست موجب افزایش احتمال گیرکردن این تاندون‌ها و بروز درد شانه می‌شود.

این بیماری اکثرا پس از ۴۰ سالگی بروز می‌یابد. برای درمان این بیماری ابتدا کاهش فعالیت، مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و تزریق کورتیکواستروئید توصیه می گردد. اگر اقدامات درمانی به موقع و موثر واقع نشود، لازم است بیمار تحت جراحی قرار گیرد.

10. سندرم شانه یخ زده

سندرم شانه یخ زده یا کپولیت چسبنده (Frozen shoulder) یک حالت دردناک است که سبب محدودیت حرکتی شدید و بروز درد شانه می‌گردد. این سندرم به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و بصورت آهسته بهبود می‌یابد. این وضعیت سه مرحله دارد:

1. مرحله اول: این مرحله با التهاب کپسول مفصلی و فیبروز شدن آن همراه است و درد شانه تدریجا شروع میشود. این دوره معمولا چندماه طول می کشد.
   
   
2. مرحله دوم: درد در این مرحله ثابت است اما محدودیت حرکت شانه روز به روز بیشتر می شود.
   
   
3. مرحله سوم: در این مرحله که ممکن است 2تا 3 سال طول بکشد، حرکات و درد شانه رو به بهبودی می‌رود.

چرخش داخلی شانه اولین حرکتی است که در فروزن شولدر محدود می‌شود.

علت اصلی بروز این سندرم هنوز مشخص نیست اما بهترین روش درمان آن، گرم کردن شانه، انجام حرکات کششی، انجام موبلیزایش شانه، حرکات پاندولی، مصرف داروهای ضدالتهابی و در نهایت تزریق کورتیکواستروئید است.

11. دنده گردنی

دنده گردنی عارضه‌ای مادرزادی است. در این بیماری پایین‌ترین مهره گردن (C7) یک دنده بزرگ دارد که البته از دنده‌ مهره‌های سینه‌ای کوچک‌تر است. این دنده شبکه عصبی بازویی و عروق این ناحیه را تحت فشار قرار می‌‌دهد و باعث بروز درد شانه و دست می‌شود. این عارضه در بانوان بیشتر رخ می‌دهد.

12. سکته مغزی:

یکی از بیماری‌ها سکته مغزی است که احتمال بروز سابلوکیشن شانه، بی‌حرکتی شانه، سفتی و درد شانه در آن وجود دارد. بهترین را درمانی برای اختلالات حرکتی و عملکردی شانه در افراد پس از سکته مغزی، انجام تکنیک‌های توانبخشی و کاردرمانی است بنابراین درمان بیماری با توانبخشی امکان پذیر است.

13. دردهای ارجاعی

درد شانه ممکن است از احشا بدن به این ناحیه ارجاع شوند. مانند بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا، قلب، سرطان‌های ریه و سینه باشد. همچنین دردهای ارجاعی ممکن است به دلیل بیرون زدگی دیسک و یا آسیب دیدگی‌های مهره‌های گردنی باشد که سبب بروز درد در شانه و بی‌حسی در اندام فوقانی می‌شود.

چه راهکارهایی برای درمان انواع درد شانه وجو دارد؟

را ه‌های درمان درد شانه مثل دلایل آن بسیار متنوع است. بنابراین بسته دلیل بروز درد و شدت آن راه‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به بررسی برخی از این راهکار‌ها می‌پردازیم:

فیزیوتراپی شانه

فیزیوتراپی می‌تواند یک روش موثر برای درمان درد شانه باشد که در این روش از تکنیک‌های مختلفی مثل الکتروتراپی، لیزر درمانی، مگنت درمانی، تکارتراپی، اولتراسوند تراپی، تحریکات الکتریکی، درای نیدلینگ، گرما یا سرما درمانی، سی پی ام (CPM)، شاک ویو تراپی و درمان‌های دستی استفاده می‌کنند. بطور کلی هدف از انجام تکنیک‌های فیزیوتراپی برای تسکین درد شانه عبارت است از:

• تقویت عضلات شانه و گردن
• افزایش انعطاف پذیری و بازگشت دامنه‌ی حرکتی مفصل
• کاهش التهاب و درد
• بهبود قابل توجه در عملکرد شانه

در ادامه به بررسی درمان درد شانه با کاردرمانی شانه می‌پردازیم.

کاردرمانی شانه

کاردرمانی یکی از روش‌های بهبود و تسکین درد شانه است که درمانگر با انجام تکنیک‌های مختلف مثل تمرینات کششی، تمرینات دینامیک، رفع تنش و فشار، موبلیزیشن اندام فوقانی، ماساژ درمانی، انجام حرکات پسیو، آموزش پوسچر صحیح در حین انجام فعالیت و ارزیابی محیط خانه و شغل فرد به کاهش فشار روی کمربند شانه‌ای و بهبود دامنه‌ی حرکات مفصلی بسیار کمک می‌کند.

کلینک توانبخشی ایستا با ارائه جامع و کامل خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی که برای تسکین درد شانه بکار گرفته می‌شوند می‌تواند به تمامی عزیزانی که در این زمینه مشکل دارند، کمک کند. همانطور که در روش‌های درمانی این مقاله شرح داده‌ایم، درمانگران ما، بروزترین متدها و تکنیک‌ها برای بهبود درد و افزایش دامنه‌ی حرکتی مفصل شانه پس از آسیب دیدگی و بیماری، بکار می‌گیرند.

دارو درمانی

گاهی اوقات برخی از دردهای شانه با مصرف داروهای مسکن بدون نسخه تسکین می‌یابد. بعضی داروها نیز تزریقی می‌باشند و برخی دیگر هم به صورت کپسول‌ به فروش می‌رسند. همچنین استفاده از ژل‌های موضعی نیز می‌تواند کارساز باشد. برخی از داروهای مسکن برای درد شانه عبارتند از:

• ایبوپروفن
• ایندومتاسین
• دیکلوفناک
• ناپروکسن
• پیروکسیکام

در ادامه به بررسی درمان شانه درد به وسیله جراحی می‌پردازیم. 

جراحی

جراحی یک روش پرهزینه و تهاجمی است، بنابراین مبنای کار پزشک متخصص و تیم توانبخشی در ابتدا باید سایر روش‌های درمان باشد اما چنانچه سایر راهکارها پاسخگو نباشد یا بیمار مشکلاتی مانند دررفتگی‌های مکرر، پارگی‌های کامل عضروف، عضلات، تاندون و شکستگی‌های باز داشته باشد، پزشک مجبور به انجام جراحی است. جراحی ممکن بصورت باز یا آرتروسکوپیک انجام گیرد.

درمان خانگی درد شانه

گاهی اوقات درد شانه با انجام یک سری روش‌های ساده در خانه بهبود می‌یابد. برخی از این راهکارها عبارتند از:

• استفاده از مسکن‌های ساده
• استراحت دادن به شانه
• محدود کردن کارها و فعالیت‌های سنگین
• استفاده از کیسه‌های آب گرم و سرد
• استفاده از یک آتل برای ثابت نگه‌داشتن و بی‌حرکتی شانه
• ماساژ درمانی با انواع روغن‌های گیاهی مثل روغن اسطوخودوس و سیاه دانه (طب گیاهی)