روماتیسم چیست؟
فهرست
منظور از کلمه روماتیسم عبارتی است، برای مجموعه‌ای از بیماری التهابی و مزمن که این مجموعه از بیماری‌ها سبب بروز التهاب و درد در بدن می‌شوند به کار می‌رود. این بیماری می‌تواند بر پوست، استخوان، مفاصل، قلب، ریه‌ها و حتی عروق تاثیر بگذارد و عوارضی همچون التهاب و درد را ایجاد کند. این بیماری اتوایمیون (خود ایمنی) است، یعنی به علت حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود، ایجاد می‌شود.
هنوز دلیل مشخصی برای بروز این بیماری و حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خودی شناخته نشده است. به‌طور کلی ژنتیک و عواملی محیطی را محرکی برای بروز این بیماری می‌شناسند. روماتیسم می‌تواند علائم متنوعی داشته باشد، بنابراین برای تشخیص و درمان نیاز است که فرد توسط متخصص روماتولوژی ویزیت شود.
شناخت علائم روماتیسم
روماتیسم انواع مختلفی دارد و علائم هر نوع آن با دیگری متفاوت است، اما می‌توان گفت همه‌ی انواع آن یکسری علائم مشترکی، همچون تب، التهاب، درد مفاصل، خستگی و کم‌اشتهایی دارند. در ادامه علاوه به بررسی انواع مختلف این بیماری می‌پردازیم و علائم هر یک از آن‌ها را به صورت اختصاصی شرح می‌دهیم.
بررسی 4 نوع از رایج‌ترین انواع روماتیسم:
روماتیسم شاخه‌های متنوعی دارد، در ادامه به 4 نوع از مهم‌ترین و شایع‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. مفصلی (آرتریت روماتوئید): روماتیسم مفصلی یکی از شایع‌ترین انواع آن است که مفاصل بدن را در گیر می‌کند. این بیماری در هر سنی امکان بروز دارد. اما عموما در سنین بالای 40 سال بروز می‌یابد. روماتیسم‌مفصلی علائم مختلفی از جمله درد، التهاب، تورم، محدودیت دامنه‌ی حرکتی مفاصل، خشکی صبحگاهی، آسیب کارتیلاژ مفصلی و…. دارد.
روماتیسم مفصلی عموما در زنان شیوع بالاتری نسبت به مردان دارد. رایج‌ترین آن در بین زنان، درگیری در مفصل زانو است. به علت سرعت زیاد پیشروی این بیماری، تشخیص به موقع و شروع روش‌های درمانی بسیار حائز اهمیت است. روش‌های درمانی مختلفی برای این نوع وجود دارد، از جمله مصرف داروهای ضد‌التهاب غیراستروئیدی، فیزیوتراپی، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی.
2. قلبی (تب روماتیسمی): این بیماری به عنوان یک بیماری التهابی عضلات و دریچه‌های قلبی را درگیر می‌کند. بروز عفونت به دلیل وجود باکتری استرپتوکوک در گلو کودکان عموما منجر به بروز تب روماتیسمی می‌شود.
همچنین این بیماری علائم مختلفی دارد، مثل تنگی نفس، احساس ضعف، افزایش ضربان قلب، درد در قفسه‌ی سینه، کاهش وزن، تحریکات پوستی و تغییرات ریتم قلبی دارد. روماتیسم قلب می‌تواند دریچه‌های میترال، سه لختی، دریچه‌های سینی قلب و دریچه‌ی آیورت را درگیر کند. برای کنترل علائم و پیشگیری از عوارض قلبی، فرد نیاز به مراقبت و مدیریت طولانی مدت دارد.
3. پوستی: در این بیماری سیستم ایمنی به پوست و برخی از اندام‌های داخلی مثل ریه و کلیه‌ها حمله می‌کند. روماتیسم پوستی علائم مختلفی دارد، از جمله، ظاهر شدن ضایعات پوستی، خارش، تورم، درد در مفاصل و استخوان‌ها، تغییر در فرم ناخون‌ها، تغییر در فرم انگشتان دست، ایجاد زخم‌های پوستی، التهاب در مفاصل و افزایش قند خون دارد.
در درمان این بیماری تجویز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل کورتون بسیار شایع است.
4. عضلانی: در روماتیسم عضلانی سیستم ایمنی به ماهیچه‌ها حمله‌ور می‌شود. و علائمی همچون ضعف عضلات، درد، سفتی و تورم عضلانی، تب خفیف و خستگی را به دنبال دارد.
تشخیص روماتیسم با کمک 3 نوع از مهم‌ترین آزمایشات:
تشخیص روماتیسم عموما ترکیبی از بررسی تاریخچه‌ی پزشکی، معاینه‌های بالینی، آزمایش‌ها و تصویر برداری‌های مختلف است. 3 نوع از مهم‌ترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص بیماری‌های روماتیسم توصیه می‌شود، شامل موارد زیر است:
- CPP: در این آزمایش بالا رفتن پروتئین خاصی را درخون بررسی می‌کنند.
- RF: در این آزمایش وجود یک پادتن غیرطبیعی را در بدن بررسی می‌کنند.
- CRP: در این آزمایش هم بالا رفتن نوعی از پروئتین را در بدن بررسی می‌کنند.
عوارض بیماری‌های روماتیسمی:
در صورت ابتلا به روماتیسم خطر مبتلا شدن به موارد ذکر شده در زیر برای شما افزایش می‌یابد:
- پوکی استخوان
- عفونت
- برجستگی‌های روماتیسمی
- خشکی چشم و دهان
- مشکلات ریوی
- سندرم تونل کارپال (CTS)
- مشکلات قلبی_عروقی
راه‌های پیشگیری از روماتیسم:
گفته می‌شود که تا حدودی عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری نقش دارد. بنابراین اگر در خانواده خود سابقه‌ی این بیماری را دارید، توجه داشته باید که چندین روش کلی برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به روماتیسم و یا مدیریت علائم آن وجود دارد.
در ادامه به برخی از روش‌های آسان و قابل دسترسی که در پیشیگیری از بروز روماتیسم تاثیر گذارند، می‌پردازیم:
- سبک زندگی سالم: رژیم درمانی، رژیم غذایی سالم، حفظ وزن متعادل و مناسب نسبت به قد، وزش‌های منظم مثل پیاده رویی و دوچرخه سواری
- محافظت از مفصل بدن: اجتناب از تمرین‌های سنگین، یادگیری پوزیشن مناسب برای انجام فعالیت‌های مختلف
- مدیریت استرس: استرس سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی و ایجاد اختلال در عملکرد آن می‌شود. روی آوردن به فعالیت‌های آرامش بخشی مثل یوگا و…
- ترک سیگار: طبق تحقیقات اخیر سیگار یک محرک برای بروز روماتیسم است.
- ورزش و تحرک بدنی: از یکجا نشستن یا ایستادن های طولانی مدت خودداری کنید و در طول روز سعی کنید، حالت تحرک خود را حفظ نمایید. بهتر است که تایم مشخصی در روز را در خانه یا باشگاه به ورزش مشغول شوید.
بررسی 6 روش درمانی روماتیسم:
درمان روماتیسم به نوع آن، شدت آن و سایر عوامل فردی مثل سن بستگی دارد. در اینجا برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی را بررسی می‌کنیم:
- دارو درمانی: در این دسته از بیماری‌ها از داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی برای کاهش درد و التهاب، داروهای کورتیکواستروئیدی و داروهای ضدروماتیسمی برای کند کردن سیر پیشروی بیماری استفاده می‌شود.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی بیشتر برای درمان روماتیسم عضلانی و مفصلی مؤثر است. در روش درمان بیماری با فیزیوتراپی از مدالیته‌های گرمایشی، سرمایشی، الکتروتراپی، ماساژ درمانی و تمرین درمانی استفاده می‌کنند.
- کاردرمانی: کاردرمانی سبب بهبود فعالیت‌های روزانه و مهارت‌های عملکردی فرد می‌شود. همچنین می‌تواند با آموزش استفاده از وسایل و تجهیزاتی تطبیقی و اصلاح محیط زندگی فرد، در استقلال و بهینه‌سازی کیفیت زندگی این بیماران نقش به سزایی داشته باشد.
- طب سوزنی: طب سوزنی سبب کاهش تورم، التهاب، تسکین درد، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بروز این بیمار می‌شود.
- PRP و درمان روماتیسم مفصلی: در PRP از پلاسمای غنی شده با پلاکت برای کاهش درد، تسریع روند ترمیم بافت و الیتام آسیب‌ها استفاده می‌کنند. در این روش از خون خود بیمار استفاده می‌شود و این امر احتمال ایجاد عفونت را به حداقل می‌رساند.
- ورزش درمانی: ورزش‌های مثل شنا در آب، تای چی، دوچرخه سواری، پیاده رویی، یوگا و تمرینات تقویتی به افراد مبتلا به روماتیسم در جلوگیری از ضعیف شدن عضلات، تسکین درد، جلوگیری از کوتاهی‌های عضلانی، تقویت خلق و خو، کاهش استرس و بهبود سیستم ایمنی کمک می‌کند.
رژیم غذایی در روماتیسم
رژیم غذایی مناسب در هر بیماری در کاهش علائم آن تاثیر به سزایی دارد. در رژیم غذایی به افراد توصیه می‌شود که بیشتر چه مواد مغذی و چه نوع غاهایی را مرف کنند.
اما باید توجه داشته باشیم که خیلی مهم است که بدانیم افراد مبتلا به روماتیسم برای کند کردن سیر پیشروی و علائم بیماری، چه غذاها و مواد غذایی را باید از رژیم روزانه‌ی خود حذف کنند؟ در ادامه به برخی از مهم‌ترین موارد حذفی از رژیم غذایی اشاره می‌کنیم:
- غذاهای چرب و حاوی امگا 6
- غذاهای حاوی گوشت گریل شده یا سرخ شده
- مواد غذایی حاوی شکر و کربوهیدرات
- نوشیدنی‌های الکی
- غذاهای حاوی ادویه‌های فراوان
- گلوتن
مجرب‌ترین و حاذق‌ترین کادر درمان در کلنیک توانبخشی ایستا در حوزه‌ی ارائه خدمات توانبخشی آماده‌ی خدمت رسانی به تمامی درمانجویان عزیز برای افراد مبتلا به روماتیسم، کاردرمانی نورولوژی، فیزیوتراپی بزرگسال، مشکلات ذهنی و جسمی کودکان، ناهنجاری‌های اسکلتی_عضلانی، گفتاردرمانی و … است.
