بیماری پارکینسون؛ بررسی علائم، دلایل بروز و روش‌های درمان آن

بیماری پارکینسون چیست؟

در مورد بیماری پارکینسون یا Parkinson می‌توان گفت که این بیماری یک اختلال‌ عصبی است که، سیستم‌ عصبی را تحت‌ تاثیر قرار‌ می‌دهد و باعث لرزش، سفتی و مشکل در حرکت و هماهنگی می‌شود. این بیماری مزمن و پیش‌رونده است و درمان پارکینسون به طور قطعی هنوز پیدا نشده و میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت‌ تاثیر قرار‌ می‌دهد.

همچنین زمانی اتفاق‌ می‌افتد که، سلول‌های عصبی مغز که ماده شیمیایی به نام دوپامین (Dopamine) را تولید می‌کنند، آسیب ببینند یا از بین بروند. دوپامین یک‌ انتقال‌دهنده عصبی مهم است که به تنظیم حرکت کمک‌می‌کند.

9 مورد از علائم و نشانه‌های ابتلا به پارکینسون:

همانطور که گفتیم، بیماری‌ پارکینسون علائم مختلفی را ایجاد می‌کند. علائم می‌تواند به طور گسترده‌ای بین افراد متفاوت باشد و در طول زمان با‌ پیشرفت‌ بیماری تغییر‌ کند.

برخی از علائم پارکینسون عبارتند‌ از: کندی حرکتی، لرزش اندام‌ها، اضطراب و انقباض‌ عضلات

در اینجا به ۹ مورد از رایج‌ترین علائم این بیماری اشاره‌ می‌کنیم:

1. لرزش یا ترمور: لرزش به عنوان یکی از شایع‌ترین علائم، در ابتدا به صورت یک‌طرفه و با پیشرفت بیماری دوطرفه تظاهر‌می‌کند. معمولاً زمانی رخ‌‌می‌دهد که اندام آسیب‌دیده در حال استراحت است و گاهی اوقات ترمور به صورت تماس شست و نوک انگشتان یا pill rolling دیده‌ می‌شود.
2. سفتی یا ریجیدیتی: سفتی اندام‌ها و مفاصل ویژگی است که می‌تواند، حرکت را دشوار کند و ممکن است باعث درد یا ناراحتی شود.
3. برادی‌کینزی: برادی‌کینزی باعث می‌شود کارهای ساده‌ای مانند لباس پوشیدن یا غذا‌ خوردن بسیار ‌بیشتر‌از حد‌ معمول طول‌ بکشد. همچنین عکس العمل فرد به محرکات کندتر باشد.
4. بی‌ثباتی وضعیتی: بی‌ثباتی وضعیتی یا مشکل در حفظ تعادل، در مراحل بعدی پارکینسون شایع است و خطر افتادن و زمین‌خوردن را افزایش می‌دهد.
5. تغییرات راه‌رفتن: عموما راه‌رفتن به صورت افزایش سرعت و کاهش‌ طول‌ گام‌ها می‌باشد. همچنین کشیدن پاها نیز رایج می‌باشد.
6. صورت نقاب دار یا affected faces: به صورت یک‌ طرفه شروع‌ می‌شود. لحن‌ صحبت‌ کردن این بیماران به صورت یکنواخت و فاقد احساس می‌باشد.
7. تغییرات شناختی: تغییرات شناختی، مانند از‌دست‌دادن حافظه یا مشکل در حل‌مسئله، می‌تواند در برخی از افراد مبتلا به PD رخ‌دهد.
8. افسردگی و اضطراب: افسردگی و اضطراب ممکن است به تغییرات شیمیایی در مغز یا استرس ناشی از زندگی با یک‌ بیماری‌ مزمن مرتبط‌ باشد. گفته‌ می‌شود، افسردگی در ۵۰ درصد مبتلایان پارکینسون وجود دارد.
9. اختلالات خواب: اختلالات خواب، مانند بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی بیش‌ از‌ حد در طول روز، می‌تواند رخ دهد و ممکن است به عوارض‌ جانبی داروهای مصرفی مرتبط باشد.

توجه به این‌ نکته مهم است که همه افراد مبتلا، تمامی این علائم را تجربه‌ نمی‌کنند و شدت‌علائم می‌تواند بین‌افراد بسیار متفاوت باشد.

علل و ریشه‌های بروز پارکینسون

علت دقیق ابتلا به بیماری پارکینسون، همچنان ناشناخته است، اما باور بر‌این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی را شامل می‌شود. برخی از عوامل خطر احتمالی برای PD عبارتند‌ از:

• سن: گفته می‌شود میزان ابتلا به این بیماری در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است.

• ژنتیک: برخی جهش‌های ژنتیکی، با افزایش خطر ابتلا به PD مرتبط است. تقریباً 5-10٪ موارد ارثی در نظر گرفته می‌شوند. شناخته‌ شده‌ ترین ژن مرتبط با پارکینسون خانوادگی، ژن LRRK2 است که مسئول تولید پروتئینی به نام dardarin است.
  

داشتن این ژن به صورت جهش یافته به معنای ابتلای قطعی نیست، اما ریسک ابتلا را بالاتر‌ می‌برد. همچنین، در ماده‌ سیاه‌ مغز این افراد اجسام لویی به صورت رسوبات پروتئینی نامحلول وجود دارد.

• عوامل محیطی: طبق تحقیقات، قرار‌گرفتن در معرض سموم مانند؛ آفت کش‌ها با افزایش خطر ابتلا به پارکینسون ارتباط دارد. سیگار کشیدن، آسیب یا تروما به‌ سر نیز در برخی موارد به عنوان عوامل‌ تاثیر‌گذار ذکر‌ شده‌اند. پس می‌توان با ترک و جلوگیری از مواجهه با آن‌ها، همراه با رعایت رژیم‌غذایی مناسب و ورزش‌کردن، به پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک کرد. البته که همچنان هیچ چیز قطعی در این رابطه گزارش نشده‌ است.

• جنسیت: شیوع بیماری در سنین ۵۵ تا ۷۴ سالگی در مردها بیشتر ولی در سنین بالاتر از ۷۴ سالگی در زنان بالاتر است. توجه به این نکته ضروری است که داشتن یک یا چند مورد از این عوامل خطر، لزوماً به این معنی نیست که فرد دچار بیماری می‌شود و بسیاری از افراد مبتلا هیچ‌ عامل‌ خطر شناخته‌ شده‌ای ندارند.
  

بیماری پارکینسون چند مرحله دارد؟

پیشرفت این بیماری را می‌توان به چند مرحله تقسیم کرد، اگرچه توجه به این‌ نکته مهم است که پیشرفت دقیق و جدول‌ زمانی می‌تواند بین افراد بسیار متفاوت باشد. در اینجا مراحل شناخته‌ شده بیماری پارکینسون آورده‌ شده‌ است:

• مرحله ۱: در مرحله اولیه، علائم خفیف هستند. لرزش یا سایر علائم حرکتی معمولاً فقط یک‌طرف بدن را تحت‌تأثیر قرار‌می‌دهد ولی بیمار شما همچنان شاغل می‌باشد.
• مرحله ۲: در مرحله دوم، علائم شروع به تأثیر بر دو‌طرف‌بدن می‌کند. فرد مبتلا در این مرحله در انجام کارها به صورت همزمان مشکل دارد.
• مرحله ۳: علائم بارزتر می‌شوند و تعادل و هماهنگی ممکن است تحت تأثیر قرار‌ گیرد. برای فرد در این مرحله مشکل اشتغال به‌وجود می‌آید.
• مرحله ۴: فرد در این مرحله مشکلات دهانی دارد و باید در رژیم‌غذایی‌اش تغییرات لازم ایجاد شود. همچنین نیاز به حمایت بسیار دارد.
• مرحله ۵: در مرحله نهایی، علائم بسیار شدید هستند و بیمار تحرک را تقریبا به طور کامل در اینجا از‌ دست‌ می‌دهد. بیماران نیاز به مراقبت شبانه روزی در تمام فعالیت‌های زندگی روزانه دارند.

توجه به این نکته مهم است که، اگرچه شناخت مراحل می‌تواند در درک پیشرفت بیماری مفید باشد، اما ممکن است برای‌ همه افراد مبتلا صدق‌ نکند.

3 روش تشخیص پارکینسون:

هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند به طور قطعی این بیماری را تشخیص دهد. تشخیص معمولا در سنین بالاتر از ۶۰ سال می‌باشد. برخی از روش‌های رایج برای تشخیص عبارتند‌از:

1. معاینه عصبی: پزشک ممکن است یک‌ معاینه‌عصبی برای‌ ارزیابی حرکت، تعادل و هماهنگی فرد انجام‌ دهد.
2. تست‌های تصویربرداری: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌تواند به رد سایر شرایطی که ممکن است علائم مشابه داشته‌ باشند کمک‌ کند.
3. آزمایش‌های تکمیلی: پزشک ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند؛ آزمایش خون یا سوراخ کمری (lumbar puncture) را برای رد سایر شرایط تجویز‌ کند.

نکته مهم این است که تشخیص زود هنگام بیماری پارکینسون می‌تواند دشوار‌ باشد، زیرا علائم پارکینسون ممکن است در مراحل اولیه بیماری خفیف یا غیر اختصاصی باشند. همچنین ممکن است از عواملی مثل سابقه خانوادگی و پاسخ به داروی فرد استفاده شود.

بیماری پارکینسون در جوانان:

بر‌اساس یافته‌های تحقیقات علمی، PD در افراد جوان شیوع بسیار کمتری در مقایسه با سالمندان دارد.

اگرچه پارکینسون بیشتر در سنین بالا رخ می‌دهد، اما در برخی موارد نیز می‌تواند در جوانان ایجاد شود. علائم و نشانه‌های پارکینسون در جوانی ممکن است شامل لرزش، کمرنگی و سفتی عضلات، مشکلات تعادل، مشکلات حرکتی و… باشد.

از جمله تفاوت‌هایی که با افراد سالمند دارد پیشرفت کندتر، پاسخ کمتر به داروها، نوسانات خلقی بیشتر و به صورت کلی دشوارتر بودن آن می‌باشد.

راهکارهای درمان پارکیسنون:

درمان بیماری پارکینسون معمولاً شامل ترکیبی از داروها، درمان‌ها و تغییرات سبک‌زندگی با‌ هدف مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

• داروها: انواع مختلفی از داروها برای درمان PD استفاده می‌شود، از جمله لوودوپا و آگونیست‌های دوپامین. این داروها با افزایش سطح دوپامین در مغز یا تقلید از اثرات دوپامین به کاهش و کنترل علائم بیماری پارکینسون کمک‌ می‌کنند.
• توانبخشی : توانبخشی پارکینسون شامل خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی در بهبود وضعیت این‌ بیماران بسیار موثر می‌باشد که در ادامه بیشتر به آن‌ها پرداخته‌ایم.
• تحریک عمیق مغز (DBS): یک روش جراحی است که شامل کاشت الکترود در مغز، برای کمک به تنظیم فعالیت غیر‌طبیعی مغز است . DBS ممکن است برای افراد مبتلا به پارکینسون که به‌خوبی به‌داروها پاسخ نمی‌دهند، توصیه شود.

برنامه‌‌ درمانی‌ خاص، به علائم پارکینسون فرد و مرحله بیماری بستگی دارد. همکاری با یک متخصص‌ مراقبت‌های‌ بهداشتی برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی که نیازهای فردی شما را برآورده می‌کند، مهم است.

در ادامه به شرح تاثیرات توانبخشی فیزیوتراپی و کاردمانی در بیماری پارکیسنون می‌پردازیم:

فیزیوتراپی پارکینسون:

فیزیوتراپی می‌تواند بخشی مفید از روند‌ درمان افراد مبتلا به بیماری پارکینسون باشد، زیرا می‌تواند به‌بهبود تحرک، تعادل و عملکرد کلی بدن کمک‌ کند. هدف فیزیوتراپی برای PD کمک به افراد برای حفظ استقلال و بهبود توانایی خود، در انجام کارهای روزمره است.

فرآیند فیزیوتراپی بزرگسالان یا کودکان معمولاً با یک ارزیابی آغاز می‌شود که طی آن فیزیوتراپیست توانایی‌ها و محدودیت‌های فیزیکی فرد را ارزیابی می‌کند.

بر اساس این ارزیابی، فیزیوتراپیست با فرد کار‌ می‌کند تا یک برنامه‌ درمانی شخصی ایجاد کند که ممکن است، شامل: تمریناتی برای بهبود‌ قدرت، انعطاف‌ پذیری و تعادل و همچنین استراتژی‌هایی برای رسیدگی به علائم خاص PD، مانند اختلالات راه‌ رفتن به صورت‌کند (festinating gait) یا لرزش باشد.

در زمینه کنترل و رفع سفتی عضلات ممکن است مدالیته‌های الکتریکی، گرمایی و ماساژهای تکنیکال که مورد استفاده قرار‌می‌گیرد، بسیار موثر باشند.

کاردرمانی پارکینسون:

کاردرمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند، استقلال خود را حفظ‌کنند و توانایی خود را برای انجام کارهای روزمره بهبود بخشند. هدف کاردرمانی کمک به‌ افراد برای حفظ کیفیت زندگی خود با پرداختن به چالش‌های فیزیکی، شناختی و عاطفی مرتبط است.

کاردرمانگران بر‌اساس‌ ارزیابی که از وضعیت فرد انجام‌ می‌دهند، برایش یک برنامه‌ درمانی شخصی ایجاد می‌کنند که شامل: تمرین‌هایی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل می‌باشد. همچنین با ارائه تمرینات مناسب، به کنترل پیشرفت بیماری در زمینه سفتی‌ها و حرکات ریز، کمک‌ می‌کنند.

کاردرمانگر ممکن است آموزش و راهنمایی در مورد بهبود وضعیت بدنی و همچنین توصیه‌هایی برای وسایل کمکی یا اصلاحات در محیط خانه برای بهبود ایمنی و دسترسی، ارائه‌ دهد.

علاوه‌ بر‌ این، کاردرمانگران ممکن است آموزش‌های منحصر‌ به‌ فرد شناختی برای رسیدگی به چالش‌هایی مثل مشکلات حافظه و مشکلات عاطفی مرتبط با پارکینسون ارائه‌ دهند.

طول عمر بیماران پارکینسون چقدر می‌باشد؟

طول عمر افراد مبتلا به بیماری پارکینسون به طور کلی تفاوت قابل توجهی با زندگی افراد عادی ندارد. با این حال، PD می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار دهد و ممکن است در‌ برخی‌ موارد منجر‌ به طول عمر کوتاه‌تر شود.

پارکینسون پلاس چیست؟

سندروم پارکینسون پلاس، همچنین به عنوان پارکینسونیسم آتیپیک شناخته می‌شود؛ گروهی از اختلالات‌عصبی است که شباهت‌هایی با بیماری پارکینسون دارند، اما علائم اضافی و پیشرفت سریع‌تری دارند. این اختلالات با درگیری و تخریب چندین نواحی‌مغز از‌جمله عقده‌های قاعده‌ای، مخچه و ساقه مغز و ایجاد مشکلات بیشتر مثل مشکل فشار‌خون مشخص می‌شوند.

طول عمر بیماران پارکینسونیسم (پارکینسون پلاس) ممکن است بین افراد مختلف متفاوت باشد و به عوامل متعددی وابسته است. در حالت کلی، پارکینسون یک بیماری مزمن و پیشرونده است که با گذشت زمان می‌تواند تاثیرات منفی بر روی سیستم عصبی و عملکرد بدن داشته باشد.

کلینیک ایستا؛ شما را در بهبود این بیماری همراهی می‌کند

باتوجه به مطالب فوق، دریافتیم که بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیچیده و پیشرونده است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر‌کیفیت زندگی افراد داشته‌ باشد. امروزه مدالیته‌هایی که توسط متخصصین توانبخشی ارائه‌ می‌شود، به مدیریت علائم و بهبود عملکرد کلی کمک‌ شایانی می‌کنند.

تشخیص زودهنگام و درمان بیماری با توانبخشی می‌تواند کلید بهبود نتایج و کیفیت زندگی افراد مبتلا باشد. برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مهم است که از‌نزدیک با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود برای ایجاد یک برنامه‌ درمانی شخصی که نیازها و اهداف فردی آن‌ها را برآورده‌ می‌کند، همکاری کنند.

تیمی کامل و حاذق از درمانگران توانبخشی کلینیک توانبخشی ایستا ، آماده‌ی ارائه‌ی تمامی خدمات توانبخشی، فیزیوتراپی و کاردرمانی و ارائه جدیدترین روش‌های درمان پارکینسون به درمانجویان عزیز مبتلا به بیماری پارکینسون می‌باشد. تحقیقات در حال انجام هستند و با پیشرفت‌ در گزینه‌های درمانی، قطعا امید را برای آینده، با مدیریت و مراقبت زنده‌ نگه‌ می‌‌داریم.

سوالات پر‌تکرار: