تمرینات پارکینسون، فعالیت و تحرک می‌تواند سلامت فیزیکی و ذهنی افراد مبتلا به این بیماری را ارتقا دهد؛ همچنین تعادل، قدرت و هماهنگی عصبی عضلانی را افزایش می‌دهد. در ادامه با ما همراه باش تا از مزایای تمرینات پارکینسون آگاه شوی و بفهمی چجوری و از کجا شروع کنی تا به بهترین نتایج ممکن برسی.
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیشرونده است که تقریبا از هر 1000 نفر در جان حدود 1 تا 2 نفر را درگیر می‌کند. این بیماری به تدریج و با علائم کوچک مثل لرزش شروع می‌شود و در ادامه حرکت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ابتدا دست‌ها را هنگام راه رفتن تکان نمی‌دهند و وضوح گفتارشان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. سایر علائم رایج پارکینسون به شرح زیر می‌باشد:
- لرزش اغلب در دست و در حالت استراحت هم وجود دارد
- برای کاینزیا یا کندی حرکتی
- سفتی عضلانی
- مشکلات تعادلی
- اختلال در هماهنگی
- تغییر پوسچر بدنی و حالت خمیده
به دنبال بروز این علائم ممکن است راه رفتن فرد هم تحت تاثیر قرار بگیرد و مشکلات تغییر در دست خط و… نیز مشاهده شود. همانطور که گفتیم علائم این بیماران به تدریج بدتر می‌شود و بر فعالیت‌های روزمره زندگی و کیفیت کلی زندگی تاثیر می‌گذارد. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح برای درمان موثر بسیار مهم است.
یکی از اصلی‌ترین خدماتی که برای بیماران پارکینسون ارائه می‌شود خدمات توانبخشی است. در کلینیک فیزیوتراپی و کاردرمانی ایستا به مراجعین پس از ارزیابی، تمرینات درمانی و مداخلات متناسب با وضعیتشان را ارائه می‌دهیم. ضمن اینکه یک سری از تمرینات موثر و ضروری و شیوه صحیح انجام آنها به بیمار آموزش داده می‌شود تا تمرینات پارکینسون را در منزل نیز پیگیری کنند.
چرا تمرینات پارکینسون مهم است؟
فهرست
تمرینات پارکینسون به بهبود تحرک، تعادل و کیفیت زندگی کمک می‌کند. با انجام تمرینات مختلف می‌توان توده عضلانی بیمار را تا حد زیادی حفظ کرد و ریسک زمین خوردن را کاهش داد. فواید کلی تمرینات و کاردرمانی پارکیسنون شامل موارد زیر می‌باشد:
- حفظ تحرک
- کاهش سفتی عضلانی
- بهبود تعادل و ثبات و کاهش ریسک زمین خوردن
- تقویت مهارت‌های حرکتی و حمایت از فعالیت‌های روزانه
- حفظ قدرت عضلانی و جلوگیری از آتروفی عضلانی
- بهبود خلق و خو و کاهش خطر افسردگی
- سلامت قلب و عروق و بهبود گردش خون
- بهبود کیفیت کلی زندگی، استقلال و رفاه
نکته مهمی که برای بهره مندی از این فواید باید در نظر داشته باشید این است که با مراجعه به متخصصین توانبخشی شامل فیزیوتراپیست و کاردرمانگر برنامه شخصی متناسب با خودتان را دریافت کنید. ضمن اینکه در کلینیک شما با اجرای صحیح تمرینات ریسک آسیب دیدگی را به حداقل می‌رسانید.
تمرینات پارکینسون چگونه به تفکر و حافظه کمک می‌کند؟
سلول‌های عصبی در مغز قابلیت برقراری ارتباطات مجدد و سازماندهی دارند که تحت عنوان قابلیت نوروپلاستیسیته شناخته می‌شود. جالب است که طبق نتایج تحقیقات انجام تمرینات پارکینسون به تقویت نوروپلاستیسیته کمک می‌کند.
فعالیت فیزیکی به بهبود توجه، تفکر و حافظه کمک می‌کند و برای نواحی مغزی مرتبط با یادگیری مفید می‌باشد؛ اگرچه این اثرات در مراحل اولیه بیماری آشکارتر است اما در ادامه نیز تاثیرات خود را دارد. کاردرمانگران متخصص حوزه شناختی به انجام این تمرینات پارکینسون می‌پردازند.
بهترین تمرینات پارکینسون چه تمریناتی هستند؟
تمرینات پارکینسون بهتر است زیر نظر یک متخصص توانبخشی پیگیری و طراحی شود تا به نتایج مطلوب منجر شود. انواع متنوعی از تمرینات پارکینسون وجود دارد که بسته به شرایط هر بیمار به وی توصیه می‌شود.
- تمرینات هوازی:
این تمرینات پارکینسون علاوه بر افزایش تحرک کلی به سلامت قلب و عروق، تناسب اندام و قدرت و هماهنگی پاها کمک می‌کنند.
انجام تمرینات هوازی تاثیر بسزایی در بهبود علایم بیماری پارکینسون دارد.
تمرینات هوازی(Aerobic exercise) شامل پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و … می‌شود. - تمرینات قدرتی:
تمرینات تقویتی(Strength training) عموما پس از ارزیابی بیمار توسط درمانگر برای عضلات ضعیف و نیازمند تقویت طراحی می‌شوند. شدت و تکرار هر تمرین نیز مهم است و براساس توانایی بیمار و انرژی وی باید تنظیم شود. تمرینات تقویتی ضمن حفظ قدرت عضلانی از بروز آتروفی جلوگیری کرده و به تنظیم کردن تون عضلانی نیز کمک می‌کنند.
در این تمرینات ممکن است درمانگر از وسایل مختلف مانند تراباند، وزنه، کش و فنر، خمیر پاتی، دمبل، وزن بدن خود بیمار و… جهت ایجاد مقاومت استفاده کند. - تمرینات تعادل و هماهنگی:
از آنجایی که تعادل سطوح مختلفی دارد، نمی‌توان یک تمرین تعادلی را به همه پیشنهاد داد؛ بلکه قبل از شروع تمرینات تعادلی، به عنوان یکی از اساسی‌ترین تمرینات پارکینسون، باید ارزایابی از وضعیت فرد انجام داد و سپس تمرینات را شروع کرد.
تمرینات تعادلی به ثبات، تعادل، انعطاف پذیری و آرامش بیمار کمک می‌کند و هماهنگی و خلق و خو را بهبود می‌بخشد. تای چی، یوگا، رقص و… به تعادل کمک می‌کنند. - تمرینات کششی:
کشش به انعطاف پذیری و کاهش سفتی عضلانی و حفظ طول بافت نرم کمک می‌کند. گفته می‌شود ورزش پیلاتس در زمینه کشش مفید و موثر می‌باشد. یکی از موارد رایج حرکات کششی، استرچ یا کشش آشیل می‌باشد؛
برای این کار شما می‌توانید روی سطح شیبدار در حالتی که پنجه بالا باشد، بایستید و برای فشار بیشتر می‌توانید به جلو خم شوید. یا برای کشش عضله همسترینگ شما باید دراز کشیده و پای خود را با حالت زانوی صاف بالا بیارید تا جایی که احساس کشش و درد کنید. - تمرینات حرکتی عملکردی:
در کلینیک توانبخشی فیزیوتراپیست و کاردرمانگر به شما براساس وضعیتی که دارید بهترین الگوی راه رفتن با حداقل حمایت را آموزش می‌دهند تا به بیشترین استقلال ممکن دست یابید.
همچنین کاردرمانگر شما به صورت ویژه و در قالب تمرینات پارکینسون، تمامی فعالیت‌های روزمره زندگی که در انجام آنها مشکل دارید را به شما آموزش می‌دهد.
از جمله مهم‌ترین این تمرینات فعالیت‌های شخصی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، استفاده از حمام و سرویس بهداشتی می‌باشد. اجرای این فعالیت‌ها غالبا در محیط طبیعی یا مشابه و در قالب تمرینات پارکینسون می‌باشد تا فرد با دستیابی به استقلال، کیفیت زندگی خود را ارتقا دهد. - آب درمانی:
آب درمانی(hydrotherapy) می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های تکمیلی برای مدیریت علائم پارکینسون مورد استفاده قرار بگیرد که شامل شنا، تمرینات آبی، و حتی ماساژ در آب می‌شود.
آب درمانی و نقش چشمگیر آن در بهبود و کنترل عوارض جانبی پارکینسون
این تمرینات به:
- کاهش سفتی عضلات: آب گرمی می‌تواند کمک کند تا عضلات کششی و سفتی که از پارکینسون ناشی می‌شوند، کمتر شود.
- افزایش انعطاف‌پذیری: حرکات در آب به دلیل کاهش وزن بدن، به افراد این امکان را می‌دهد که بهتر و با انعطاف بیشتر حرکت کنند و از این طریق انعطاف‌پذیری عضلات را افزایش دهند.
- بهبود تعادل و هماهنگی: آب می‌تواند به عنوان یک محیط ایمن برای تمرینات تعادل و هماهنگی عمل کند، زیرا احتمال افتادن در آب کمتر است و حمایت بیشتری از بدن وجود دارد.
- تسکین درد: حرکات آبی و ماساژ در آب می‌توانند به کاهش درد و تسکین از علائم دردناکی که ممکن است با پارکینسون همراه باشند، کمک کنند.
علاوه براینها کاردمانگر می‌تواند در حوزه حرکات ظریف دست و انجام فعالیت‌هایی مانند بستن دکمه پیراهن به شما کمک کند. استفاده از رویکردها و تجهیزات تطابقی مانند عصا و واکر و آموزش استفاده از این وسایل نیز در کاردرمانی انجام می‌شود.
برای اصلاح پوسچر فرد پارکینسون چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
مبتلایان به پارکینسون غالبا در حالت راه رفتن مشابه هستند و به صورت خم شدن به جلو و با قدم‌های کوچک راه می‌روند. همچنین حین راه رفتن دست‌های خود را حرکت نمی‌دهند یا کمتر حرکت می‌دهند. همانطور که گفتیم یکی از مزایای تمرینات پارکینسون اصلاح حالت یا پوسچر بدنی می‌باشد.
این خمیده به علت کوتاهی عضلات سینه‌ای و ضعف عضلات پشت و کتف به وجود می‌آید و شانه‌ها را به جلو گرد می‌کند. طی تمرینات پارکینسون عضلات سینه‌ای را کشش می‌دهیم و به تقویت عضلات پشت و فیله کمر می‌پردازیم.
برای مثال تمرینات عقب بردن شانه‌ها با مقاومت و نزدیک کردن کتف‌ها موثرند. همچنین فرد می‌تواند روی شکم دراز بکشد و دست‌ها را از پهلو بالا بیاورد و کتف ها به هم نزدیک کند؛ علاوه بر این سعی کند سر و گردن و قسمت بالایی سینه را در همین حالت و بدون کمک دست‌ها جدا کند.
بسیار حائز اهمیت می‌باشد که با تیم توانبخشی و درمانگران خودتان مشورت کنید تا مناسب‌ترین تمرینات را برای شما با توجه نیازها و توانایی‌های خاص خودتان طراحی کنند. پیگیری منظم روال‌ها و برنامه‌های ورزشی می‌تواند به طور قابل توجهی به مدیریت علائم پارکینسون و بهبود و رفاه کلی کمک کند.
