بررسی ضعف عضلانی و 6 مورد از شایع ترین دلایل بروز آن

چه موقع می‌گوییم فرد دچار ضعف عضلانی است؟

فقدان نیرو در عضلات یا ضعف عضلانی، وضعیتی است که در آن ماهیچه‌ها قادر به تولید نیروی لازم برای انجام فعالیت‌های رومزه نیستند. ضعف عضلات ممکن است موقتی یا دائمی باشد.

عضلات بدن مسئول انجام حرکات و فعالیت‌های مختلف مانند راه رفتن، برداشتن اشیا، ورزش‌های مختلف، تعادل و… هستند. ضعف عضلات سبب کاهش قدرت انجام فعالیت‌ها روزمره می‌شود. همچنین این ضعف ممکن است کل عضلات بدن را در گیر کند یا فقط بر روی بخش خاصی از عضلات محدود شود.

عضلات بدن با تمرین و استفاده‌ی منظم تقویت می‌شوند و قدرت و عملکرد بالاتری بدست می‌آورند. اما درصورتی که عضلات به اندازه کافی تمرین نگیرند و یا دچار بیماری و صدمه شوند، ممکن است از نظر عملکردی با مشکل مواجه شوند که بطور کلی می‌گوییم فرد دچار ضعف عضلانی شده‌است.

ضعف عضلات ممکن است ناشی از بیمارهای زمینه‌ای باشد یا علل دیگری مانند افزایش سن، مصرف برخی داروها، سوء تغذیه، شرایط بدنی ضعیف و عوامل متنوع دیگری داشته باشد. در این مقاله، شما را با عوامل احتمالی که در بروز ضعف عضلانی نقش دارند، آشنا می‌کنیم. سپس به بررسی راهکارها و روش‌های درمان این اختلال می‌‌پردازیم.

پیشنهاد مطالعه: ۱۱ روش درمان اسپاسم و گرفتگی عضلات گردن

چه عواملی سبب بروز ضعف در عضلات می‌شود؟

کاهش قدرت عضلات بدن و توانایی‌های عملکردی و فیزیکی، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، گاهی تنها یک دلیل و گاهی وجود چند علت مختلف در یک فرد سبب اختلال عملکرد ماهیچه‌ها و ضعف عضلانی می‌شود. 6مورد از رایج‌ترین این علل عبارتند از:

1. بی‌تحرکی و کم‌تحرکی
2. سندرم خستگی مزمن
3. سندرم آستنیا
4. سندرم سارکوپینا
5. بارداری
6. بیماری‌های مختلف

در ادامه هر یک از این آیتم‌ها و زیر شاخه‌هایشان را بطور خلاصه شرح می‌دهیم.

1. ضعف عضلانی ناشی از بی‌تحرکی و کم‌تحرکی:

کم‌تحرکی می‌تواند یکی از علل بروز ضعف عضلات باشد. زندگی در حالت نشسته و نداشتن تحرک کافی و فعالیت بدنی مناسب در طول روز، کمبود ورزش و تمرین ممکن است سبب بروز ضعف در عضلات بدن شود.

مدیریت ضعف عضلانی ناشی از کم تحرکی، انجام فعالیت‌های بدنی منظم مثل پیاده رویی، دوچرخه سواری، شنا، تمرینات استقامتی و قدرتی، تمرینات انعطاف پذیری، تغذیه سالم و تغییرات سبک زندگی می‌باشد.

2. ضعف عضلانی ناشی از سندرم خستگی مزمن

ضعف عضلات ناشی از سندرم خستگی مزمن یا Choronic fatigue Syndrome ( CFS) یک وضعیت با خستگی شدید و طولانی مدت است که سبب کاهش عملکرد فیزیکی بدن می‌شود. دلیل بروز این سندرم و ضعف ناشی از آن هنوز به طور دقیق مشخص نشده‌است. اما عوامل محیطی، فیزیکی و حتی عاطفی ممکن است در این باره دخیل باشند.

همچنین می‌توان گفت عواملی نظیر سیستم ایمنی ضعیف، استرس و اضطراب مداوم، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، عوامل ژنتیکی و… در ایجاد مکانیسم سندرم خستگی مزمن و ضعف عضلانی نقش دارند. مدیریت ضعف ناشی از سندرم CFS عمدتا بر بهبود کیفیت زندگی، تغییرات عادت‌های نامناسب و کاهش علائم، تمرکز دارد. استراحت و خواب منظم در بازیابی انرژی و بهبود خستگی بسیار تاثیرگذار است.

3. ضعف عضلانی ناشی از آستنیا

آستنیا (asthenia ) به خستگی و ضعف موضعی عضلات بدن می‌گویند که با کاهش قدرت و تحمل عضلات همراه است. این وضعیت ناشی از عوامل مختلفی مثل کمبود خواب، کمبود تغذیه، فعالیت بیش از حد، استرس‌های طولانی مدت، بیماری‌های تنفسی، قلبی عروقی، دیابت و مصرف برخی از داروهاست.

در آستنیا عضله در واقع ضعیف نیست و هنوز هم می‌تواند کار کند اما به تلاش بیشتری احتیاج دارد. بنابراین افراد مبتلا به آستنیا به سختی می‌توانند قسمت‌های خاصی از بدن خود را حرکت دهند. برای مدیریت ضعف عضلانی ناشی از آستنیا می‌توان از تکنیک‌های ریلکسیشن، یوگا، تمرینات تنفسی، تمرینات تعادلی، تغذیه مناسب و سرشار از ویتامیتنB12، مدیریت و برنامه ریزی روزانه و … کمک گرفت.

4. ضعف عضلانی ناشی از سارکوپینا (افزایش سن)

به از دست رفتن و زوال توده‌های ماهیچه‌ای بدن به دلیل افزایش سن سارکوپینا (Sarcopenia) می‌گویند. سارکوپینا سبب کاهش قدرت عضلات و ضعف ماهیچه‌ها می‌شود.

دلیل بروز سارکوپینا کاهش تولید هورمون‌های مثل رشد، کاهش سطح فعالیت‌های فیزیکی، کاهش سطح مواد مغذی مثل پروتیین و ویتامینD است.

5. ضعف عضلانی ناشی از بارداری:

در طول بارداری بدن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند و عوامل متعددی مثل تغییرات هورمونی، افزایش وزن، رشد رحم و جا به جایی مزکر ثقل بدن، کاهش فعالیت بدنی و کاهش مواد مغذی بدن مادر می‌تواند به ضعف عضلات در این دوره منجر شود.

6. ضعف عضلانی ناشی از بیماری‌های مختلف:

ضعف عضلات می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلفی باشد که عضلات و عملکرد آن‌ها را بطور اولیه یا ثانویه تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی از این بیماری‌ها به شرح زیر هستند که برای سهولت در شناخت آن‌ها، ما این بیماری‌ها را به سه دسته تقسیم کرده‌ایم:

• دسته‌ی اول: بیماری‌های عصبی و نوروپاتی
• دسته‌ی دوم: بیماری‌های عضلانی یا میوپاتی 
• دسته‌سوم: سایر بیماری‌ها

♦ دسته اول: بیماری‌های نوروپاتی و بیماری‌هایی که سیستم عصبی را در گیر می‌کنند:

بیماری‌های عصبی و نوروپاتی با درگیر کردن سیستم عصبی مرکزی و محیطی، در رسیدن پیام حرکتی به عضلات اختلال وارد می‌کند و عدم رسیدن پیام حرکتی و یا ناقص رسیدن پیام می‌تواند سبب بروز ضعف در عضلات فرد شود. برخی از این بیماری‌های نوروپاتی عبارتند از:

• ام اس (MS): ام اس یک بیماری خود ایمنی و پیشرونده است که سیستم ایمنی بدن به غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی حمله می‌کند و آن‌ها ر از بین می‌برد، یکی از مشخصه‌های این بیماری ضعف عضلانی می‌باشد.
• ای ال اس (ALS): ای ال اس  یک بیماری عصبی تخریبی است که سیستم عصبی مرکزی و سلول‌های عصبی حرکتی را درگیر می‌کند و مانع رسیدن پیام حرکتی به عضلات می‌شود.
• پی ال اس (PLS): یک بیماری نوروپاتی است که سبب ضعف و ناتوانی تدریجی در عضلات می‌شود.
• پارکینسون: پارکینسون سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند و مشخصه‌های اصلی این بیماری لرزش، خستگی، ضعف عضلات و مشکل در تعادل است.
• فلج مغزی: فلج مغزی الگوهای مختلفی دارد که عملکرد حرکتی، قدرت عضلانی و قدرت شناختی فرد را درگیر می‌کند.
• گیلن باره: گیلن باره یک بیماری التهابی است که به ندرت بروز می‌یابد و سرعت پیشروی بالایی دارد که مهم‌ترین مشخصه‌ی آن ضعف عضلانی و بی‌حسی است.
• سکته مغزی (CVA): هر دو نوع سکته مغزی هموراژیک و ایسکمیک به دلایل مختلفی مثل بی‌حرکتی وعدم پردازش پیام حرکتی ممکن است سبب بروز ضعف در عضلات شود.
• ضایعه نخاعی(SCI): ضایعه نخاعی یا آسیب به نخاع در سیگمان‌های مختلف ممکن است سبب بی‌تحرکی و ضعف در عضلات شود.
• میاستنیک لامبرت_ایتون: در این سندرم ماهیچه‌ها قدرت انقباض خود را از دست می‌دهند. بنابراین طیف وسیعی از علایم مثل ضعف و کاهش قدرت حرکتی به وجود می‌آید.

♦ دسته دوم: بیماری‌های که عضلات را درگیر می‌کنند:

بیماری‌های عضلانی یا میوپاتی با ایجاد اختلال و ضعف پیشرونده در عضلات و ماهیچه‌های بدن یکی از دلایل اصلی بروز ضعف در عضلات بدن بصورت موضعی و عمومی است، برخی از این بیماری‌های میوپاتی عبارتند از:

• دیستروفی دوشن: دیستروفی دوشن یک بیماری مادرزادی است که در پسران بروز می‌یابد و سبب تحلیل رفتن عضلات و قدرت حرکتی فرد می‌شود.
• دیسترفی بکر: دیستروفی بکر بسیار شبیه به دوشن است اما سرعت پیشروی این بیماری میوپاتی کندتر از دوشن می‌باشد.
• فیشیواسکاپولو هومرال: یک بیماری اتوزوم غالب است که عضلات صورت و کمربند شانه ای فرد را در گیر می‌کند.
• مایوتونیک: دیستروفی مایوتونیک در هر دوجنس دختر و پسر دیده می‌شود و در این بیماری سبب بروز ضعف عضلانی در دیستال اندام‌ها، عضلات گردن، بین دنده‌ای، صورت و دیافراگم می‌شود.
• لیمب گیردل: آغاز این بیماری در نوجوانی تا اوایل دوران جوانی است که سبب بروز ضعف عضلات بخصوص در کمربند شانه‌ای و لگنی می‌شود.

♦ دسته سوم: سایر بیماری‌ها:

برخی از بیماری‌ها که به علت‌های گوناگون بروز می‌یابند، ممکن است سبب ایجاد ضعف و سستی در عضلات فرد شود، گروهی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• دیابت: دیابت به اختلال عملکردی بدن در تولید و یا جذب انسولین می‌گویند که می‌تواند سبب سستی، ضعف عضلانی، اختلال در تحرک و خستگی شود.
• آدیسون: اختلال غدد آدرنال در تولید کورتیزول و آلدسترون سبب بروز آدیسون می‌شود، از جمله علائم این بیماری می‌توان به خستگی مزمن، کاهش وزن، بی‌اشتهایی و درد معده اشاره کرد.
• کم خونی: کم خونی به علت فقر آهن در بدن رخ می‌دهد که می‌تواند سبب سرگیجه، تنگی نفس، سستی بدن، سردی دست و پا و ضربان قلب نامنظم شود.
• کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید ممکن است سبب بروز ضعف عضلات، افزایش وزن، خستگی، درد عضلانی، مشکلات خق و خو و… شود.
• بیماری‌های کلیوی: تولید و انباشت مواد زائد در بدن که به دنبال اختلال عملکرد کلیوی رخ می‌دهد ممکن است سبب ضعف و گرفتگی در عضلات شود.
• مننژیت: مننژیت به عفونت مغز و نخاع می‌گویند که ممکن است سبب بروز ضعف عضلانی شود.
• اچ آی وی: اگر افراد مبتلا به اچ آی وی داروهای خود را به موقع مصرف نکنند، ممکن است دچار ضعف پیشرونده عضلانی شوند.
• دیسک: وجود انواع مختلف دیسک و سبب تحت فشار قرار گرفتن اعصاب، بی‌تحرکی و درنتیجه ضعف می‌شود.
• توکسوپلاسموز: یک عفونت انگلی است که علاوه بر تشنج، تب خفیف و خستگی ممکن است سبب بروز ضعف در عضلات بدن شود.

تیم متخصص ما در کلینیک توانبخشی ایستا با ارائه‌ی تمامی خدمات توانبخشی،مثل فیزیوتراپی و کاردرمانی و مشاوره روانشناسی به شما در درمان ضعف عضلانی و افزایش قدرت عمومی و موضعی بدن کمک می‌کند. برای آشنایی بیشتر با خدمات مرکز ما می‌توانید در صفحه‌ی اصلی سایت روی گزینه‌ی خدمات کلیک کنید و همچنین برای مشاروره و رزرو نوبت حضوری و آنلاین، از طریق راه‌های ارتباطی با ما در تماس باشید.

راه‌های درمان ضعف عضلات بدن:

همانطور که بیان شد ضعف عضلانی ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله بیماری‌ها، آسیب‌ها، عوامل عصبی، ناتوانی‌های طولانی مدت و کاهش فعالیت جسمانی رخ دهد. درمان بیماری با توانبخشی، فیزیوتراپی یا کاردرمانی و… بستگی به علت و شدت بروز آن دارد، در ادامه چند روش معمول درمانی که برای کمک به تقویت عضلات وجود دارد را باهم بررسی می‌کنیم:

6 روش درمان ضعف عضلانی

دارو درمانی:

مصرف مسکن‌های بدون نسخه مثل استامینوفن و ایبوپروفن می‌تواند در تسکین و کنترل درد به شما کمک کند. اما اگر ضعف عضلانی شما به علت یک بیماری می‌باشد، باید پزشک متخصص داروهای مناسب را جهت کنترل علائم و درمان آن بیماری برای شما تجویز کند.همچنین می‌توانید از داروهای تقویت عضلات مثل پیریدوستیگمین و پیریدوکسین تحت نظر پزشک استفاده کنید.

فیزیوتراپی:

تمرینات و تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود قدرت عضلات و استقامت بدن کمک کند. درمان ضعف عضلانی یکی از اهداف مهم فیزیوتراپی است. درمانگر شما می‌تواند از مجموعه‌ی تمرینات تقویتی با وزنه، تمرینات انعطاف پذیری و استرچ، تمرینات تعادلی و هماهنگی، ماساژ و منیپولاسیون جهت افزایش قدرت عمومی بدن استفاده کند.

کاردرمانی:

با توجه به ریشه‌ی اصلی بروز ضعف عضلانی، خدمات کاردرمانی، می‌تواند اقداماتی مبتنی بر فعالیت‌های بدنی و تقویت عضلات را بر عهده بگیرد. درمانگر سعی می‌کند سطح انجام فعالیت‌های روزمره فرد مثل پوشیدن و در آوردن لباس، استفاده از وسایل آشپزخانه را با تمرینات متناسب با شغل فرد، تمرینات تقویتی و استقامتی، تمرینات تعادلی، تمرینات تحریک حسی و تحریک شناختی ارتقا دهد.

همچنین کاردرمانگران، متخصصینی هستند که برای کمک به افراد با ناتوانی‌های عملکردی_حرکتی آموزش دیده‌اند. بطور کلی کاردرمانی می‌توانند به افرادی که از ضعف عضلانی شدید رنج می‌برند خدمات و راهکارهایی مختلفی ارائه دهد، از جمله:

1. کمک به تقویت عضلات
2. ایجاد مهارت‌های عملکری_حرکتی
3. کمک به انجام برنامه‌های تمرینی و شغل حرفه ای
4. کمک به بازتوانی قدرت عضلات و رفع ضعف و سستی

یکی از روش‌های درمانی ضعف عضلانی، تمرین درمانی است که در ادامه به بیان ان می‌پردازیم.

تمرین درمانی:

ورزش و فعالیت بدنی منظم و صحیح یکی از بهترین راه‌های درمان ضعف عضلانی می‌باشد. همچنین تمرینات منظم سبب بهبود قدرت و عملکرد بهتر بدن می‌شود. متناسب با نوع بیماری و قدرت اولیه می‌توانید از ورش‌های مختلفی مثل یوگا، دوچرخه سواری، شنا، بدن سازی، تمرینات هوازی مثل رقص زومبا، پیاده رویی، دویدن و… استفاده کنید.

تغییرات رژیم غذایی:

تغییرات رژیم غذایی یا رژیم درمانی، می‌تواند به رفع عدم تعادل الکترولیت، بهبود و مدیریت ضعف عضلانی کمک کند. با توجه به پیشنهاد پزشک می‌توانید از مکمل‌هایی غذایی مانند اکسید منیزیم، کلسیم یا اکسید پتاسیم استفاده کنید. و یا تنها با اصلاح وعده‌های غذایی به تقویت بدن خود بپردازید. برای این کار باید عده‌های غذایی شما حاوی مواد زیر باشد:

1. پروتیین: پروتئین خود را می‌توانید از گوشت، مرغ ، تخم مرغ، شیر، سویا و… تامین کنید.
2. ویتامین و مواد معدنی: مصرف میوه، سبزیجاتف غلات کامل، آجیل، لبنیات به تامین ویتامین بدن کمک می‌کند.
3. چربی‌های سالم: چربی‌های حاوی اسید چرب برای بدن ضروری هستند، این چربی‌ها را می‌توانید با مصرف روغن نباتی، آووکادو، ماهی و آجیل تامین کنید.
4. کافئین: مصرف مقدار معقولی از کافئین مانند قهوه و چای سبز می‌تواند در بهبود عملکرد عضلات تاثیر گذار باشد.

تغییرات سبک زندگی:

سبک زندگی افراد در ابتلا به بیماری‌های مختلف و قدرت بدنی آن‌ها بسیار حایز اهمیت است، داشتن یک سبک زندگی سالم به شما در داشتن انرژی کافی در طول روز، قدرت عضلانی مناسب و کاهش استرس بسیار کمک می‌کند. حذف برخی از عادت‌های روزانه مثل کم‌خوابی، مصرف الکل، سیگار، خوردن غذاهای پرچرب و کم‌تحرک می‌تواند به شما در بهبود ضعف عضلانی کمک کند.