درمان پارگی مینیسک داخلی زانو با راهکارهای غیر جراحی

آشنایی با مینیسک و علائم پارگی مینیسک داخلی زانو:

یکی از مشکلات رایج، پارگی مینیسک داخلی زانو برای افراد است. زانو یک ساختار پیچیده است که دارای دو مینیسک داخلی و جانبی است. مینیسک ساختاری است غضروفی می‌باشد که وظایف اصلی آن، حفظ استحکام و پایداری مفصل زانو، ضربه گیری، روان سازی حرکت و کمک به تغذیه مفصل است. مینیسک‌ها، لبه‌های استخوان فمور و تیبیا را از ساییده شدن محفوظ می‌کنند.

آسیب به مینیسک‌های زانو می‌تواند به دلیل ضربه، سقوط و یا چرخش ناگهانی پا باشد. درصورتی که تروما سبب پارگی مینیسک داخلی زانو شود، مایع مفصلی به بیرون نشت می‌کند. به دنبال این آسیب دیدگی و ترمیم ناکامل آن، مایع سینوویال از مفصل خارج می‌شود و سبب به جود آمدن کیسه‌های نرم و پر از مایع می‌گردد که به آن‌ها کیست مینیسک می‌گویند.

علائم پارگی مینیسک زانو:

پارگی مینیسک داخلی زانو به معنای تماس غیر طبیعی دو سطح استخوانی فمور و تیبیا در هنگام حرکت است. این بیماری علاوه بر درد شدید که مشخصه‌ی اصلی آن است، علائم دیگری نیز دارد از جمله:

• درد شدید و ناگهانی در زانو پس از تروما و چرخش
• درد هنگام چرخش زانو و حساسیت شدید به لمس
• ایجاد التهاب در زانو همراه با متورم شدن و ورم کردن پا
• محدودیت حرکتی و احساس قفل شدن زانو
• مشکل در اکستنشن کامل مفصل زانو (پا صاف نمی‌شود)
• صدای قرقر در هنگام حرکت دادن مفصل زانو به علت جا به جایی بخش‌های آسیب دیده مینسیک
• عدم استحکام زانو و تحمل وزن بدن در هنگام ایستادن (خالی کردن زانو)

هریک از نشانه‌های بالا در صورت وجود و تداوم می‌تواند نشانه‌ی آسیب دیدگی و یا پارگی مینیسک داخلی زانو باشد، برای تشخیص دقیق‌تر و بررسی میزان آسیب باید به پزشک مراجعه کنید.

دلایل آسیب دیدگی و پارگی مینیسک داخلی زانو:

پارگی مینیسک یک بیماری شایع است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، نظیر:

• ضربه و ترومای مستقیم به زانو در شرایط مختلف و ورزش‌هایی مثل فوتبال و رگبی
• چرخش ناگهانی پا در حرکت با سرعت بالا و یا پرش در ورزش‌های مثل فوتبال، بسکتبال و تنیس
• فشار طولانی مدت برو روی مینیسک داخلی در ورزش‌های با حرکات تکراری مثل وزنه برداری‌های سنگین
• ضعف عضلات اطراف زانو، بخصوص عضله‌ی چهار سرران که نقش پشتیبانی در حفاظت از زانو را دارد.

علاوه بر موارد ذکر شده، طبق تحقیقات اخیر احتمال بروز پارگی مینیسک داخلی زانو در افراد مبتلا به استئوآرتریت، افراد با سن بالای ۳۰ سال و افراد چاق با اضافه وزن بالا، بیشتر از سایرین است.

انواع پارگی‌های مینیسک زانو:

یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در انتخاب روش درمان پارگی مینیسک داخلی زانو، تشخیص صحیح نوع پارگی است، انواع پارگی به شرح زیر است:

• پارگی خفیف یا ناقص: پارگی‌های درون مینیسکی هستند که به ندرت مشکل ساز می‌شوند.
• پارگی عرضی: بیشترین قابلیت ترمیمی در این نوع پارگی است.
• پارگی باکت هندل: در واقع همان پارگی عرضی و در شکل بسیار وسیع تری است که به علت وسیع بودن سطح آسیب احتمال نیاز به جراحی را افزایش می‌دهد.
• پارگی شعاعی: در این نوع پارگی توانایی ترمیم بسیار کم است، زیرا پارگی در قسمت بدون رگ مینیسک اتفاق می‌افتد.
• پارگی فلپ: یک الگوی پارگی نادر است که باعث احساس گرفتگی در زانو می‌شود.
• پارگی پیچیده: پارگی پیچیده ممکن است ترکیبی از چند نوع پارگی شعاعی، عرضی، فلپ و خفیف باشد.

هریک از انواع پارگی مینیسک داخلی زانو نیاز به تشخیص دقیق و درمان متناسب با آن را دارد تا از پیشرفت آسیب جلوگیری شود و عوارض بیماری به حداقل برسد.

راه‌های تشیخص پارگی مینیسک:

تشخیص پارگی مینیسک داخلی زانو در ابتدا بر اساس معاینه ی فیزیکی و بررسی علائم پارگی مثل توانایی حرکتی بیمار، سفتی، تورم زانو، بررسی ثبات رباط‌های پا و قدرت عضله‌ی چهارسر‌ران صورت می‌گیرد. همچنین ممکن است پزشک از آزمایشاتی مثل مک موری (McMurray) و لاک من (Luchman) در تشخیص این بیماری کمک بگیرد و در نهایت برای ارزیابی دقیق تر از روش‌های تصویر برداری مثل MRI، رادیو گرافی و آرتروسکوپی استفاده کند.

روش‌های درمان پارگی مینیسک داخلی زانو بدون جراحی

درمان پارگی منیسک به نوع، میزان، محل پارگی، سن شخص و میزان فعالیت آن بستگی دارد. تشخیص زودهنگام و شروع مدالتیه‌های درمانی برای جلوگیری از عوارض این بیماری بسیار مهم است. انتخاب روش درمانی نامناسب ممکن است سبب شل شدن تکه‌های از غضروف و رها شدن آن‌ها درد داخل مفصل شود که این مشکل سبب قفل شدن زانو می‌گردد.

1. استراحت

بعد از پاره شدن مینیسک، تا ۱ تا ۳ روز، از هرگونه فعالیت پرهیز کنید تا بافت آسیب دیده زمان کافی برای ترمیم داشته باشد و از آسیب دیدگی بافت‌های اطراف جلوگیری شود. همچنین تا زمان بهبودی کامل، برای جلوگیری از وزن اندازی روی زانو می‌توانید از عصا کمک بگیرید. همچنین، برای کاهش تورم و کنترل ادم، پای خود را در هنگام استراحت بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

2. کمپرس سرد و یخ

استفاده از کمپرس یخ سبب کاهش التهاب، ورم و تسکین درد می‌شود. می‌توانید تا ۴ الی ۵ ساعت به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از کمپرس یخ استفاده کنید تا چند روز پس از پارگی مینیسک داخلی زانو.

حتماً از تماس مستقیم یخ با پوست جلوگیری کنید و هنگام استفاده از کمپرس یخ، پای خود را در سطح بالاتر از قلب قرار دهید. اگر این متد درمانی باعث افزایش درد شود، از ادامه آن خودداری کنید.

3. باند کشی

4. بریس و اسپلینت

می‌توانید برای حفظ بی‌حرکتی مفصل زانو و جلوگیری از حرکت‌های اضافی و همچنین جلوگیری از آسیب دیدگی بافت‌های اطراف، طبق دستور پزشک از آتل یا اسپلینت استفاده کنید. این اسپلینت می‌تواند از نوع فنردار و قابل انعطاف برای آسیب‌های خفیف یا از نوع لولایی با تکیه‌گاه فلزی برای آسیب‌های شدید باشد.

5. تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی(کورتون)

یکی از علائم پارگی مینیسک داخلی زانو، ایجاد التهاب، تورم و درد است. داروهایی مانند کورتیزون باعث کاهش التهاب، تورم و در نتیجه کاهش جریان خون در ناحیه‌ی آسیب دیده، تعدیل سیستم ایمنی و در نهایت کاهش درد می‌شوند.

تاثیر کورتیزون معمولاً در بازه‌ی زمانی ۲ تا ۷ روز و گاهاً تا ۳ هفته احساس می‌شود. برای تزریق دقیق‌تر این داروی موضعی، پزشک ممکن است از سونوگرافی برای هدایت تزریق استفاده کند.

6. ترزیق پی آر پی 

پی آر پی (Platelet_Rich Plasma) یک روش درمانی نوین است که در این روش از پلاسمای غنی شده فرد همراه با پلاکت برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند. همانطور که اشاره کردیم مینیسک زانو بافتی غضروفی دارد که برخی از مناطق آن فاقد رگ خونی است، تزریق پی آر پی سبب دسترسی راحت پلاسما و پلاکت‌ها به تمامی نواحی آسیب دیده در پارگی مینیسک داخلی زانو می‌شود.

بنابراین به فرد در افزایش سرعت ترمیم بافت آسیب دیده (بافت غضروفی، رباط‌ها و تاندون‌ها) و کاهش دوره‌ی نقاهت بسیار کمک می‌کند.

7. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از روش‌های بسیار مهم برای درمان غیرجراحی پارگی مینیسک داخلی زانو است. فیزیوتراپیست برای درمان بیماری با فیزیوتراپی از تکنیک‌های مختلفی مثل تقویت عضلات اطراف مفصل زانو، بخصوص عضلات چهار سرران، کشش برخی عضلات، انجام تمرینات اکتیو و پسیو دامنه‌ی حرکتی مفصل استفاده می‌کند. برخی از متدهای یا خدمات فیزیوتراپی و توانبخشی برای پارگی مینیسک شامل موارد زیر است:

• الکتروتراپی
• لیزردرمانی
• آب درمانی
• تمرین درمانی
• کمپرس آب سرد و یخ
• داری نیدلینگ ( طب سوزنی)
• اصلاح پوسچر و بیومکانیک فرد
• استفاده از باندینگ‌های فشاری
• ماساژ درمانی بافت نرم و عضلات
• آموزش استفاده از وسایل کمکی مثل عصا
• برنامه‌های درمانی بازگشت به فعالیت و شغل حرفه‌ای
• تمرینات دامنه‌ی حرکتی (AROM ، AAROM ، PROM ، RAROM)

متناسب با سطح آسیب دیدگی فرد، فیزیوتراپی بزرگسالان یا کودکان به مدت 4 الی 6 هفته و یا بیشتر توصیه می‌شود. بطور کلی هدف از انجام فیزیوتراپی در پارگی مینیسک داخلی زانو کاهش افیوژن، جلوگیری از آتروفی عضلانی، بازیابی توان حرکتی، تسکین درد، حفظ پروپریوسپشن و همچنین حفظ شغل و عملکرد حرفه‌ای است.

8. استفاده از تحریکات الکتریکی

در این روش درمانی می‌توان از متدهای مختلفی مثل تنس، التراسوند، شاک ویوتراپی و… استفاده کرد. دلیل و کاربرد استفاده از هریک را در ادامه بررسی می‌کنیم:

تنس

دستگاه تنس (TENS) با ایجاد تحریکات الکتریکی سبب تغیر مسیر واکنش حسی مغز و پاسخ آن به گیرنده‌های درد می‌شود. تنس در روند درمانی تاثیری ندارد و صرفا با کاهش درد و تسکین آن می‌تواند به فرد در تحمل شرایط و بی حرکت نگه داشتن مفصل کمک کند.

اولتراسوند

اولتراسوند یک روش درمانی مناسب برای تسکین درد در بافت نرم می‌باشد. پارگی مینیسک داخلی زانو سبب آسیب دیدگی عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها می‌شود. امواج صوتی اولتراسوند می‌تواند با ایجاد گرما در عمق بافت نرم به کاهش و بهبود درد بیمار کمک کند.

شاک ویو تراپی

این متد درمانی سبب تولید اندورفین و کمک به تسکین درد، کاهش التهاب و تورم می‌شود.

9. طب سوزنی:

طبق تحقیقات انجام شده طب سوزنی با انسداد سیگنال های درد به تکسین درد بیماران مبتلا به پارگی مینیسک داخلی زانو کمک می‌کند و با افزایش جریان خون در ناحیه‌ی آسیب دیده می‌تواند به سرعت ترمیم بافت کمک کند. البته این روش باید به عنوان یک روش درمانی مکمل در کنار سایر روش‌ها استفاده شود.

10. رژیم غذایی مناسب

استفاده از رژیم غذایی سالم و مناسب یا رژیم درمانی می‌تواند به افراد در تقویت بدن، بازسازی بافت آسیب دیده، جلوگیری از ضعف عضلانی و کاهش التهاب کمک کند. توصیه می‌شود که در صورت پارگی مینیسک داخلی زانو موارد زیر را در رژیم روزانه خود رعایت کنید:

• نوشیدن آب کافی
• مصرف انواع سبزیجات
• مصرف کافی پروتئین
• استفاده از آجیل و دانه‌های گیاهان
• مصرف چربی‌های سالم وگیاهی مثل روغن کنجد و آووکادو
• مصرف ویتامین‌های مورد نیاز بدن و مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین

استفاده از آب مغز استخوان می‌تواند در حفظ سلامت و کمک به بازسازی مفصل آسیب دیده بسیار کمک کند. چراکه آب مغز استخوان حاوی مقدار زیادی کلاژن، گلوکوزامین، هیالونوریک اسید و کوندروئیتین است.

11. ورزش درمانی

ورزش و تحرک مناسب در طول روز می‌تواند به شما در تقویت عضلات، حفظ بافت نرم و سلامت مفاصل کمک کند. در ادامه در این مقاله از مرکز کاردمانی ایستا با ما همراه باشید تا برخی از ورزش‌هایی که به روند درمان پارگی مینیسک داخلی زانو کمک می‌کند، را بررسی کنیم:

تمرین اول:

مطابق تصویر یک صندلی رو‌به‌روی خود قرار دهید و از آن به عنوان تگیه‌گاه دستانتان استفاده کنید. 

سپس زانوهای خود را به آرامی تا حدود 15 درجه خم کنید و مجدد بایستید. این تمرین به شما کمک می‌کند. تمرین را 10بار در 3 ست انجام دهید.

تمرین دوم:

مطابق تصویر زیر بنشینید و بدنتان را بکشید و پاهای خود را دراز کنید. می‌توانید از یک رول یا حوله برای قرار دادن در زیر مفصل زانو استفاده کنید. سپس با انقباض عضله‌ی چهار سر خود، مفصل زانو را به سمت کف اتاق فشار دهید. این کا را به آرامی و به مدت 10 با در 3 ست انجام دهید.

این تمرین به تقویت عضله‌ی چهار سر ران و بهبود پارگی مینیسک داخلی زانو بسیار کمک می‌کند.

تمرین سوم:

مطابق تصویر زیر روی شکم دراز بکشید و سر خود را روی یک بالشت یا بازوهای خود قرار دهید سپس یکی از پاها را خم کنید و به سمت باسن خود بکشید. این حرکت به تقویت عضلات همسترینگ، عضلات کمر و شکم شما کمک می‌کند.

تمرین را 10 مرتبه و  در 3 ست انجام دهید.

تمرین چهارم:

مطابق تصویر رو پهلوی سمت پای آسیب دیده در پارگی مینیسک داخلی زانو دراز بکشید، سر خود را روی دستتان قرار دهید و پاها را 45 درجه خم کنید. سپس به آرامی زانوی خم شده‌ی خود را به بیرون حرکت دهید. این تمرین سبب تقویت عضلات ابداکتور، سرینی میانی و کوچک می‌شود.

تمرین را در 3ست 10 تایی انجام دهید.

تمرین پنجم:

مطابق تصویر، رو به روی یک میز یا صندلی بایستید و دستان خود را روی تگیه گاهی که انتخاب کرده اید قرار دهید. سپس پاها را به اندازه‌ی عرض شانه باز کنید و به آرامی پاشنه‌ی خود را از زمین بلند کنید تا کاملا وزن خود را روی پنجه ی پا احساس کنید. این تمرین سبب تقویت عضلات خارجی ساق پا مثل سولئوس می‌شود.

این تمرین را نیز در 10 مرتبه و در 3 ست انجام دهید.

تمرین ششم:

تمرین پل زدن که اکثرا با آن اشنا هستید می‌تواند به تقویت عضله‌ی گلوتئوس ماگزیموس، عضلات شکم، حفظ مفاصل بدن و جلوگیری از پارگی مینیسک داخلی زانو کمک کند. برای انجام این تمرین مطابق تصویر زیر دراز بکشید، پاهای خود خم کنید و سپس کمر خود را به آرامی به سمت سقف حرکت دهید.

این تمرین را در جهت بهبود پارگی مینیسک داخلی زانو خود 10 مرتبه و در 3 ست انجام دهید.