تغییر شیوه زندگی در پارکینسون
پارکینسون بعد از آلزایمر شایع‌ترین بیماری نورولوژیکی است و روند پیشرونده آهسته‌ای دارد. این بیماری معمولا در سنین بالاتر از 60 سال تشخیص داده می‌شود و به دلیل آسیب به از بین رفتن نورون‌های دوپامینرژیک در هسته‌های قاعده‌ای مغز و کاهش دوپامین رخ می‌دهد. در رابطه با شیوع این بیماری گفته می‌شود در بین سنین 55 تا 74 سالگی در مردها و بعد از 74 سالگی در زنان شیوع بیشتری دارد.
پارکینسون طیف وسیعی از علائم را به وجود می‌آورد که به طور قابل توجهی بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تاثیر می‌گذارند. مهم‌ترین این علائم به شرح زیر هستند:
- ترمور: لرزش یا ترمور غیرارادی در دست و سایر اندام‌ها که ابتدا یکطرفه و سپس دو سمت بدن را درگیر می‌کند و بر مهارت‌های حرکتی ظریف و نوشتن و دستکاری اشیاء تاثیر می‌گذارد.
- برادی کاینزیا یا کندی حرکت: بر فعالیت‌های روزمره زندگی مثل راه رفتن، لباس پوشیدن، غذا خوردن و… تاثیر می‌گذارد و برای انجام این فعالیت‌ها نیاز به تغییر شیوه زندگی در پارکینسون می‌باشد.
- سفتی عضلانی: طیف گسترده‌ای از حرکات و انعطاف پذیری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- مشکلات تعادلی: عدم تعادل در راه رفتن و نشستن و سایر فعالیت‌های روزمره، استقلال و مشارکت اجتماعی فرد را کاهش می‌دهد.
- راه رفتن یخ زده یا freezing gait: فرد در شروع، تغییر و حفظ حرکت دچار توقف می‌شود.
- دیس فاژیا: ممکن است مبتلایان به پارکینسون در مراحل آخر و پیشرفته به گفتار یکنواخت و مشکلات بلع نیز مبتلا شوند.
- مشکلات شناختی: اموری مانند برنامه ریزی و سازماندهی کارها را مختل می‌کند.
- اختلال خواب: بروز مشکلات خواب و نبود استراحت کافی فعالیت‌های شناختی فرد را دچار تغییر می‌کند.
در نظر داشته باشید همه این علائم ممکن است در همه بیماران تظاهر نکند اما مدیریت این علائم و تغییر شیوه زندگی در پارکینسون برای حفظ استقلال و کیفیت زندگی ضروری می‌باشد. در ادامه تمامی بهترین و موثرترین راه‌های تغییر شیوه زندگی در پارکینسون که برای دستیابی به سطوح بالای کیفیت زندگی و استقلال لازم است را بررسی کرده‌ایم.
چگونگی تغییر شیوه زندگی در پارکینسون:
طبق تحقیقات انجام شده و گزارش مبتلایان به پارکینسون، تغییر شیوه زندگی در پارکینسون بر سلامت کلی افراد تاثیر می‌گذارد و نتایج بسیار مطلوبی به همراه دارد. اما شاید این سوال مطرح شود که چگونه سبک زندگی را تغییر دهیم؟ و از کجا شروع کنیم؟ بهترین تغییرات برای شما موارد زیر می‌باشد:
- مرتب ورزش کنید.
درگیر شدن در فعالیت بدنی منظم به بهبود تحرک، تعادل و هماهنگی کمک می‌کند. ازجمله مواردی که به مبتلایان به عنوان تغییر شیوه زندگی در پارکینسون توصیه می‌شود، ورزش‌های هوازی مثل پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا می‌باشد.
این تمرینات که ساده هستند و نیاز به امکانات خاصی ندارند، در بهبود تناسب اندام، ظرفیت قلبی عروقی، قدرت و هماهنگی کمک کننده هستند. بسته به شدت پیشرفت بیماری تمرینات تقویتی با وزنه، تراباند، وزن بدن و… ممکن است توسط فیزیوتراپیست یا کاردرمانگر به شما آموزش داده شود.
یوگا و تای چی از مواردی هستند که از طریق حرکات ملایم به بهبود انعطاف پذیری و تعادل کمک می‌کنند. تمرینات تعادلی متنوع در قالب ورزش در کلینیک توانبخشی ایستا به شما آموزش داده می‌شود. در کل توصیه می‌شود برای اینکه تمرینات ورزشی متناسب با وضعیت خود انجام دهید تا ریسک آسیب را به حداقل برسانید. اگر از مشکلات شناختی مثل توجه تمرکز و حافظه نیز رنج می‌برید می‌توانید از کاردرمانگر خود بخواهید تمرینات تخصصی شناختی را با شما کار کند.
- طبق یک رژیم سالم غذا بخورید.
یک رژیم غذایی متعادل و مغذی جزء ضروری تغییر شیوه زندگی در پارکینسون است. علی رغم اینکه رژیم غذایی خاص این بیماری وجود ندارد اما می‌توان با رعایت برخی ملاحظات در غذا، بر سلامت کلی تاثیر مثبت گذاشته و به مدیریت علائم کمک کرد. غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان مثل میوه‌ها و سبزیجات را به برنامه غذایی خود بیفزایید و موارد فراوری شده و سرخ شده را به حداقل برسانید.
مصرف پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، ماهی، لوبیا و حبوبات برای سلامت عضلات به خصوص در افرادی که سفتی عضلانی دارند کمک کننده می‌باشد. هیدارتاسیون یا مصرف آب کافی به خصوص در مواردی که دارو مصرف می‌شود بسیار ضروری است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف ویتامین دی و کلسیم برای سلامت استخوان‌ها ضروری هستند و باید جزء موارد ضروری تغییر شیوه زندگی در پارکینسون قرار گیرد.
- از میزان و کیفیت خواب خود مطمئن شوید.
اولویت دادن به بهداشت خواب در بیماران پارکینسون بسیار حائز اهمیت می‌باشد. برای دستیابی به کیفیت خواب بهتر، باید یک روال خواب برای خودتان مشخص کنید. همچنین محیط خواب راحت را فراموش نکنید چراکه به کیفیت خواب بهتر خیلی کمک می‌کند.
چنانچه استرس مانع به خواب رفتن شما می‌شود، می‌توانید از تنفس عمیق و تکنیک‌های مدیتیشن و یوگا جهت آرام سازی و مدیریت استرس استفاده کنید.
- محیط منزل خود را تطبیق دهید.
ایجاد اصلاحات در منزل به صورت تخصصی توسط کاردرمانگران انجام می‌شود. این اصلاحات شامل نصب نرده در راهروها، سرویس بهداشتی و حمام، حذف موانع خطرساز، ایمن سازی کف حمام و منزل جهت جلوگیری از سرخوردن می‌باشد. چنانچه ضرورت داشته باشد درمانگر به شما پیشنهاد جایگزینی پله‌ها با رمپ یا سطح شیبدار را می‌دهد و در صورت عدم نیاز اصلاحاتی جهت ایمن سازی استفاده از پله توصیه می‌کند.
چنانچه بیمار از مشکلات شناختی مثل حافظه و توجه نیز رنج می‌برید، حتما به کاردرمانگر در زمان اصلاح منزل اطلاع دهید. چراکه با اعمال تغییراتی در منزل مانند کنترل ورودی و خروجی‌ها، اعلان و یادآور برای مصرف داروها یا سایر روتین‌های زندگی و… به حل این مشکلات کمک می‌کند.
- با تجویز درمانگر از وسایل کمکی استفاده کنید.
یکی از اساسی‌ترین موارد تغییر شیوه زندگی در پارکینسون استفاده از وسایل کمکی مثل عصا، واکر، کراچ، واکر و… یا موارد اسپیلنتی مثل AFO و KAFO می‌باشد که با تشخیص متخصص کاردرمانی یا فیزیوتراپی پارکینسون به زندگی شما اضافه می‌شود. هدف استفاده از این وسایل مستقل شدن شما از کمک دیگران می‌باشد. همچنین نحوه صحیح استفاده از این وسایل نیز توسط درمانگر به شما آموزش داده می‌شود.
ضروری می‌باشد که مبتلایان با تیم مراقبت کننده بهداشتی برای دستیابی به بهترین نتایج از تغییر شیوه زندگی در پارکینسون هماهنگ باشند. مراجع باید به صورت کامل و مرتب مشکلات خود را با درمانگر در میان بگذارد و پس از اعمال تغییرات نیز اثر بخشی آنها در مراجع ارزیابی شود.
چند نکته که قبل از شروع تغییر شیوه زندگی در پارکینسون بهتر است بدانید:
- کارها و تغییرات را با سرعت مناسب پیش ببر. در نظر داشته باشید هر گونه تغییری حتی برای افراد عادی سخت و زمان بر می‌باشد. شما نباید همه تغییرات مدنظر را به یکباره اعمال کنید؛ بلکه با مشورت با درمانگر خود به تدریج شروع به حذف موارد منفی و افزودن موارد مثبت جدید کنید تا به نتیجه و موفقیت دست یابید.
- حتما در نظر داشته باشید که اهداف واقع بینانه برای خودتان تعیین کنید. انتخاب اهداف رویایی و دست نیافتنی در ابتدای کار بسیاری از افراد را حتی از شروع تغییرات باز می‌دارد. پس متناسب با توانایی و ظرفیت‌های خودتان اهدافی را تعیین کنید تا به موفقیت برسید.
- حتما در طول مسیر تغییر شیوه زندگی در پارکینسون از خانواده و پشتیبان‌های خود کمک بخواهید. همانطور که گفتیم مسیر تغییر سختی‌هایی دارد و بهتر است برای گذر از این موانع از خانواده خود بخواهید با حمایت از شما، مسیر را برایتان هموارتر کنند.
تغییر شیوه زندگی در پارکینسون شامل موارد گوناگونی مانند رژیم غذایی، تنظیم روند خواب، ورزش و تمرین و… می‌باشد. اعمال این تغییرات به نظر ساده می‌توانند بسیار کمک کننده باشند و علاوه بر کند کردن روند پیشرفت بیماری به استقلال و حال خوب بیماران کمک کنند.
در نظر داشته باشید بهتر است برای شروع تغییرات شیوه زندگی در پارکینسون حتما از یک متخصص توانبخشی کاردرمانگر یا فیزیوتراپیست کمک بخواهید. البته اگر از مشکلات بلع و گفتار نیز رنج می‌برید گفتاردرمانی یک گزینه مناسب برای شما می‌باشد. در نهایت لازم است گفته شود که تغییر شیوه زندگی در پارکینسون، امید به زندگی و طول عمر بیماران را افزایش می‌دهد.
