خار پاشنه چیست؟
فهرست
heel spur یا خار پاشنه یک زائده استخوانی است که در قسمت زیرین استخوان پاشنه ایجاد می‌شود. عموما در اثر فشارهای مکرر و طولانی مدت به بافت فاشیای کف پا، این بافت دچار درد و التهاب شده و آسیب می‌بیند.
در پاسخ به التهاب ایجاد شده ممکن است بدن رسوبات کلسیمی در این ناحیه ایجاد کند که در ادامه به صورت یک زائده به استخوان کالکانئوس یا پاشنه اضافه شده و خار پاشنه را ایجاد می‌کند. خار پاشنه می‌تواند باعث درد و ناراحتی در ناحیه پاشنه پا به خصوص هنگام راه رفتن یا ایستادن برای مدت طولانی شود.
خار پاشنه اغلب با التهاب فاسیای کف پا یا plantar fasciitis همراه می‌باشد که یک بیماری شایعی است و باعث درد و سفتی در پاشنه و پایین پا می‌شود. برای اینکه از شر درد این بیماری راحت شوید، اغلب نیاز به جراحی نیست و مداخلات توانبخشی و به ویژه خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی بسیار به شما کمک می‌کند.
اما باید دقت کنید که برای درمان مناسب ابتدا تشخیص دقیق علت درد بسیار مهم است و ما هم در ادامه از راه‌های تشخیص خار پاشنه، علل به وجود آمدن این عارضه و تمامی راه‌های درمانی ممکن برای کاهش عوارض آن به طور مفصل گفته‌ایم.
علائم خار پاشنه چیست؟
شایع‌ترین علامت خار پاشنه، درد در ناحیه پاشنه پا است که ممکن است تیز یا مبهم باشد و در پشت یا پایین پاشنه احساس شود. این درد اغلب هنگام صبح که از رختخواب بیرون می‌آیید یا بعد از نشستن طولانی مدت بدتر می‌شود و ممکن است با راه رفتن یا حرکات کششی بهبود یابد.
سایر علائمی که ممکن است در فرد وجود داشته باشد شامل موارد زیر می‌باشد:
- تورم و التهاب در ناحیه پاشنه پا
- حساسیت یا حساسیت به لمس در محل خار پاشنه پا
- سفتی یا محدودیت دامنه حرکتی در پا یا مچ پا
- برجستگی یا برآمدگی در قسمت زیرین استخوان پاشنه که با انگشتان دست احساس می‌شود.
اما لازم است بدانید که همه دردهای پاشنه پا ناشی از خار پاشنه نیست و سایر بیماری‌ها مانند التهاب کف پا یا plantar fasciitis، التهاب تاندون آشیل یا شکستگی استرسی پاشنه نیز می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. بنابراین ضروری است که برای درمان مناسب به دنبال تشخیص دقیق و ارزیابی درست پزشکی باشید.
چگونه یک نفر به خار پاشنه مبتلا می‌شود؟
همانطور که می‌دانیم فاشیای کف پا نوار ضخیمی که در امتداد کف پا کشیده شده و استخوان پاشنه را به انگشتان پا متصل می‌کند و خار پاشنه در اثر فشار طولانی مدت روی این ناحیه به وجود می‌آید. حالا هر عاملی که این فشار را تشدید کند می‌تواند منجر به خارپاشنه شود یا ریسک فاکتور ابتلا نامیده شود.
5 ریسک فاکتور اصلی این عارضه شامل موارد زیر می‌باشد:
- استرس مکرر یا استفاده بیش از حد از پا، مانند دویدن یا پریدن یا ورزش‌هایی که شامل پریدن می‌باشد.
- چاقی یا اضافه وزن که فشار مضاعفی به پاها و پاشنه‌ها وارد می‌کند.
- کفش‌های ضعیفی که پشتیبانی یا پاشنه مناسبی ندارند.
- مکانیک غیرطبیعی پا، مانند صافی کف پا یا قوس بلند، که می‌توانند فشار ناهمواری را برروی پاها و پاشنه‌ها وارد کند.
- برخی از فعالیت‌ها یا مشاغلی که نیاز به ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت روی سطوح سخت دارند، مانند کارهای ساختمانی یا مشاغل خرده‌فروشی و… .
لازم است بدانید که عوامل فردی مانند ژنتیک و جنسیت و سن نیز در ابتلا به خار پاشنه تاثیرگذار هستند و آمار مبتلایان در خانم‌های سنین 40 تا 60 سالگی بسیار بالاتر از سایر افراد می‌باشد.
خار پاشنه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص عموما تاریخچه‌ای از شغل و فعالیت‌های روزانه شما می‌گیرد و همچنین سابقه هرگونه تروما یا آسیب، زمان به وجود آمدن علائم و پیشرفت بیماری را می‌پرسد.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک پای شما را معاینه می‌کند و ممکن است ناحیه اطراف پاشنه پا را فشار داده یا دستکاری کند تا حساسیت یا تورم را بررسی کند. درمانگر همچنین ممکن است از شما بخواهد که راه بروید یا بایستید تا نحوه راه رفتن و مکانیک پای شما را مشاهده کند.
همچنین ممکن است برای تایید تشخیص و تعیین اندازه و محل خار پاشنه، آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا MRI تجویز شود. اشعه ایکس می‌تواند رشد استخوان را روی استخوان پاشنه نشان دهد، در حالی که MRI می‌تواند تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم اطراف پاشنه پا برای تشخیص و بررسی وضعیت بیمار ارائه دهد.
توجه به این نکته ضروری است که همه موارد درد پاشنه به دلیل خار پاشنه ایجاد نمی‌شود و سایر بیماری‌ها مانند التهاب کف پا، تاندونیت آشیل یا شکستگی استرس نیز می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. بنابراین، جستجوی ارزیابی و راهنمایی پزشکی برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است.
5 روش درمان خار پاشنه:
درمان خار پاشنه معمولاً به شدت علائم و علت زمینه‌ای بیماری بستگی دارد و پزشک شما ممکن است یک یا چند روش درمان زیر را توصیه کند:
- استراحت و یخ: استراحت دادن به پای آسیب دیده و قرار دادن یخ روی ناحیه می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- ارتزهای مناسب: کفش‌های مخصوص، کاپ‌های پاشنه یا کفی‌های طبی می‌توانند به توزیع یکنواخت فشار در پا و کاهش فشار روی پاشنه کمک کنند.
- فیزیوتراپی: متخصصین فیزیوتراپی می‌توانند با مدالیته‌هایی که به کار می‌برند به بهبود انعطاف پذیری و تقویت عضلات و تاندون‌های پا و مچ پا کمک کنند که در ادامه کامل آن‌ها را برررسی کرده‌ایم.
- داروها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. همچنین ممکن است با تشخیص پزشک به تزریق داروهای استروئیدی (کورتون) در ناحیه درد نیاز باشد.
- جراحی: بسیار نادر و در موارد شدید که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده‌اند، ممکن است به جراحی نیاز باشد.
توجه به این نکته مهم است که درمان این بیماری با فیزیوتراپی، توانبخشی و… ممکن است زمان ببرد و نیاز به درمان کامل و مدیریت مداوم برای جلوگیری از عود علائم داشته باشد.
در ادامه تاثیر فیزیوتراپی و کاردرمانی بر درمان خار پاشنه را بررسی می‌کنیم.
فیزیوتراپی خارپاشنه چگونه می‌باشد؟
قطعا فیزیوتراپی به عنوان یک درمان غیرتهاجمی در درمان و مدیریت علائم بیمارن خارپاشنه نقش بسزایی دارد.فیزیوتراپیست‌ها با استفاده از تمرینات کششی علاوه بر بهبود انعطاف پذیری باعث کاهش فشار روی کف پا نیز می‌شوند. علاوه براین درمان‌های دستی مثل کایروپراکتیک و ماساژ نیز از جمله تکنیک‌هایی است که برای کاهش فشار از روی کف پا استفاده می‌شود.
این متخصصین با استفاده از لیزر درمانی و اولتراسوند که با امواج صوتی با فرکانس بالا کار می‌کند، در کاهش درد و التهاب کف پای بیماران مؤثر واقع می‌شوند. تحریک الکتریکی که با تنس و از طریق پدها به پا منتقل می‌شود نیز از مدالیته‌های رایجی است که در ترکیب با سایر روش‌ها، در کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کینزیوتیپ یا چسب‌های درمانی که توسط فیزیوتراپیست‌ها استفاده می‌شود، اگر به صورت اصولی در خار پاشنه استفاده شود، موجب حمایت از پا و قوس کف پا، کاهش فشار روی پاشنه، حفظ اثر درمانی سایر درمانی مدالیته‌های استفاده شده و… می‌شود.
همچنین در فیزیوتراپی به عنوان یک روش غیرتهاجمی گیت و راه رفتن فرد مورد آنالیز قرار گرفته و در صورت نیاز کفی یا کفش خاص تجویز می‌شود.
شوک ویو تراپی در خارپاشنه:
یکی دیگر متدهای فیزیوتراپی شوک ویو تراپی یا shock wave یک گزینه درمانی غیرتهاجمی در فیزیوتراپی برای خار پاشنه است که شامل استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تحریک التیام و کاهش درد و التهاب است.
در طول درمان با امواج شوک، از دستگاهی برای رساندن امواج صوتی به ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شود که به شکستن بافت اسکار، تقویت گردش خون و تحریک فرآیندهای بهبود طبیعی بدن کمک می‌کند.
تحقیقات نشان داده است که درمان با موج شوک می‌تواند یک گزینه درمانی مؤثر برای خار پاشنه باشد، به‌ویژه زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده‌اند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که همه بیماران ممکن است کاندید این درمان نباشند، و ممکن است برای کسانی که شرایط پزشکی خاصی دارند یا کسانی که باردار هستند مناسب نباشد.
کاردرمانی در درمان خار پاشنه چه کمکی می‌کند؟
کاردرمانگران با ارزیابی که از وضعیت فیزیکی فرد، درد، شغل بیمار و فعالیت‌هایی که روزانه انجام می‌دهد و در نظر گرفتن اولویت‌های بیمار، بهترین برنامه درمانی و اصلاحی را متناسب با وضعیت تنظیم می‌کنند.
در کلینیک توانبخشی ایستا در بخش کاردرمانی برای کیس‌های خار پاشنه عموما تمرینات کششی کف پا، کشش آشیل، تمرینات تقویتی عضلات پا، ماساژ در جهت کاهش درد و… انجام می‌شود.
علاوه براین متخصصی کاردرمانی اصلاحات لازم در منزل، وسایل، نحوه انجام فعالیت‌های روزمره و شغل را در جهت فشار کمتر بر پاشنه و کاهش درد، آموزش می‌دهند. نهایتا بازگشت به کار و فعالیت با آموزش‌های کاردرمانگران میسر است.
همچنین درمانگران ما پس از انجام آنالیز تخصصی گیت و در صورت لزوم، بیمار را برای دریافت کفی مناسب و کفش‌های مخصوص به کلینیک‌های ارتوپدی فنی ارجاع می‌دهند.
خار پاشنه یک بیماری شایع است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی قابل توجهی در پا شود. درمان کامل خار پاشنه معمولاً شامل ترکیبی از استراحت، یخ، تمرینات کششی، وسایل ارتز، داروها همراه با فیزیوتراپی و کاردرمانی است و در موارد شدید جراحی ممکن است انجام شود.
افراد مبتلا به خار پاشنه توسط همکاری با تیم مراقبت‌های بهداشتی و ایجاد یک برنامه درمانی فردی، اکثر مبتلایان می‌توانند به تسکین درد و بهبود عملکرد دست یابند و با سهولت و راحتی بیشتری به فعالیت‌های روزانه خود بازمی‌گردند.
