سی تی اس(CTS) یا سندرم تونل کارپال چیست و چه علایمی دارد؟

سندرم تونل کارپال یا سی تی اس یک مسیر باریک در مچ دست است که عصب مدین و چندین تاندون فلکسوری از آن عبور می‌کنند.

اطراف این تونل توسط استخوان‌ها و یک رباط سفت احاطه شده است و هرگونه تورم یا التهاب در مچ دست می‌تواند عصب مدین را تحت فشار قرار دهد و باعث ایجاد وضعیتی به نام سندرم تونل کارپال (سی تی اس) شود.

سندروم تونل کارپ (CTS) چیست؟

سی تی اس مخفف سندرم تونل کارپال است؛ وضعیتی است که عصب مدین که از ساعد تا دست امتداد دارد، در مچ دست فشرده شود. عصب مدین حس و حرکت را در دست و سه و نیم انگشت خارجی کنترل می‌کند و زمانی که تحت فشار قرار می‌گیرد، می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند.

چرا فرد دچار سندرم تونل کارپ می‌شود؟

همانطور که گفتیم سی تی اس در اثر فشار روی عصب مدین ایجاد می‌شود که از تونل کارپال در مچ دست می‌گذرد. علت دقیق فشار می‌تواند متفاوت باشد، اما برخی از علل شایع عبارتند از:

1. حرکات تکراری: فعالیت‌هایی که شامل حرکات مکرر دست و مچ می‌شود، مانند تایپ کردن، استفاده از ماوس کامپیوتر یا کار بر روی خط مونتاژ، می‌تواند فشار زیادی به عصب مدین وارد کند و باعث ایجاد این سندروم شود.
2. آسیب‌های مچ دست: شکستگی یا رگ به رگ شدن، می‌تواند باعث تورم و التهاب در مچ شود که عصب مدین را تحت فشار قرار می‌دهد.
3. شرایط پزشکی: برخی از شرایط پزشکی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید و کم‌کاری تیروئید می‌توانند باعث التهاب و تورم و تنگ شدن فضای کارپ شود. حتی بعضا بروز سندروم سی تی اس در بارداری مشاهده می‌شود.
4. ژنتیک: برخی از افراد استعداد ژنتیکی برای ابتلا به سندرومسی تی اس دارند و در صورت انجام فعالیت‌های تکراری در مچ احتمال ابتلا به این بیماری در اینها بیشتر است.
5. چاقی: اضافه وزن یا چاقی می‌تواند خطر ابتلا به CTS را افزایش دهد، زیرا وزن اضافی فشار بیشتری بر عصب مدین وارد می‌کند.

ابتلا به این سندرم رایج می‌‎تواند دلایل متعددی داشته باشد و در بسیاری از موارد، ممکن است ترکیبی از عوامل منجر به این بیماری شود.

4 علامت رایج سندرم سی تی اس:

علائم سندرم تونل کارپال (سی تی اس) می‌تواند از نظر شدت متفاوت باشد، برخی از علائم رایج عبارتند از:

1. درد: افراد مبتلا ممکن است درد تیز یا مبهم را در مچ دست یا دست، به ویژه در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت حلقه تجربه کنند. به دنبال درد، خواب فرد به مشکل می‌خورد و از کیفیت زندگی به صورت کلی کاسته می‌شود.
2. بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن: سی تی اس می‌تواند باعث بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست و انگشتان شود که ممکن است متناوب یا ثابت باشد و در شب یا در حین فعالیت بیشتر قابل توجه باشد.
3. ضعف: ضعف و آتروفی در عضلات دست مشاهده می‌شود که گرفتن یا نگه داشتن اشیا و مهارت‌های حرکتی ظریف را دشوار می‌کند.
4. تورم: در برخی بیماران تورم در مچ یا دست دیده می‌شود که استفاده از انگشتر یا سایر جواهرات را دشوار می‌کند.

در صورت مشاهده هرگونه علائم مهم است که به دنبال درمان باشید، زیرا مداخله زودهنگام می‌تواند نتایج را بهبود بخشد و از عوارض طولانی مدت جلوگیری کند.

راه‌های تشخیصی CTS چیست؟

تشخیص معمولاً از طریق ترکیبی از تست‌ها صورت می‌گیرد.

در ادامه راه‌های تشخیص سی تی اس را توضیح می‌دهیم:

• سابقه پزشکی: پزشک در مورد علائم، سابقه پزشکی، و هر فعالیت یا شرایطی که ممکن است در علائم شما نقش داشته باشد، سؤال خواهد کرد.
• معاینه فیزیکی: مچ و دست را از لحاظ نشانه‌های تورم، حساسیت و ضعف تحت معاینه قرار می‌دهند و قدرت عضلانی و دامنه حرکتی را بررسی می‌کنند.
• تست تینل: شامل ضربه زدن به عصب مدین در مچ دست است که علائم درد، گزگز و… را بررسی می‌کند.
• تست فالن: این تست برای تشخیص سندرم سی تی اس بکار می‌رود که شامل نگه داشتن مچ دست در حالت خمیده می‌باشد و بررسی می‌شود که آیا بعد از گذشت حداقل یک دقیقه علائم فرد بروز می‌کند یا بدتر می‌شود.

• الکترومیوگرام یا EMG: این تست فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب دست و مچ دست را اندازه گیری می‌کند تا مشخص شود که آیا به عصب مدین آسیب وارد شده است یا خیر.
• مطالعه هدایت عصبی یا NCV: در این آزمون سرعت حرکت تکانه‌های الکتریکی در اعصابی که از ناحیه مج عبور می‌کنند و به ویژه مدین بررسی می‌شود. چنانچه انسداد یا مشکل دیگری در مسیر اعصاب وجود داشته باشد در این تست مشخص می‌شود.

بر اساس نتایج این آزمایش‌ها و سابقه پزشکی بیمار، پزشک می‌تواند به صورت قطعی تشخیص بگذارد و روند مناسب درمانی را پیشنهاد دهد.

پیشنهاد مطالعه: تی تی اس یا سندرم تونل تارسال چیست و چه علائمی دارد؟

آیا می‌توان از CTS پیشگیری کرد؟

درست است که همیشه و به صورت قطعی نمی‌توان از ابتلا به سی تی اس پیشگیری کرد اما خوشبختانه اقدامات زیادی وجود دارند که با رعایت آن‌ها می‌توان تا حد زیادی خطر ابتلا را کاهش داد و یا میزان علائمی که بروز می‌کند را به حداقل رساند.

یکی از موثرترین اقدامات استراحت مکرر حین فعالیت‌ها به خصوص حین فعالیت‌هایی که شامل حرکات مکرر می‌باشد مانند تایپ کردن و استفاده از ماوس و…. رعایت پوزیشن بدنی و زاویه صحیح مچ و آرنج طی فعالیت‌ها و استفاده از تجهیزات استاندارد و ارگونومیک نیز بسیار مهم می‌باشد.

انجام منظم حرکات کششی عضلات فلکسور مچ ضمن بهبود انعطاف پذیری، تنشن را در ناحیه دست کاهش می‌دهد. همانطور که پیش‌تر ذکر کردیم اضافه وزن از جمله ریسک فاکتورهای ابتلاست که فرد می‌تواند با کنترل آن از رویارویی با سندرم تونل کارپ جلوگیری کند.

رعایت این نکات بسیار مؤثر و کاربردی می‌باشد به خصوص اگر دارای استعداد ژنتیکی و یا سایر شرایط پزشکی هستید. اگر مجبور به انجام کارهایی که شامل حرکات مکرر مچ دست می‌باشد، هستید، حتما استراحت‌های مکرر و حرکات کششی را مدنظر قرار دهید.

گزینه‌های درمانی سی تی اس چیست؟

درمان سندرم تونل کارپال به شدت علائم و علل زمینه ای بستگی دارد اما اگر بخواهیم موارد مشترک و شایع را بررسی کنیم، در روش‌های درمان قطعا در ابتدا از استراحت و اصلاح فعالیت‌ها یاد می‌کنیم که به ویژه در موارد خفیف می‌تواند درمان عارضه باشد. همچنین ممکن است برای بی‌حرکت کردن مچ و کاهش فشار روی عصب مدین، از بریس یا آتل استفاده شود.

داروهایی که در درمان سی تی اس تجویز می‌شوند عموما ضدالتهاب‌های غیر استروئیدی یا همان NSAIDs هستند که به کاهش درد و التهاب بیمار کمک می‌کنند. در برخی موارد و با تجویز پزشک تزریق کورتیکواستروئید (کورتون) برای کاهش التهاب و تسکین علائم صورت می‌گیرد. درمان بیماری با توانبخشی شامل خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی در سندروم تونل کارپال یا سی تی اس می‌باشد که در درمان و کاهش علائم بسیار تاثیر گذار هستند و ما به صورت مفصل درباره‌شان در ادامه صحبت کرده‌ایم.

در موارد بسیار شدید که هیچ کدام از درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، برای کاهش فشار از روی عصب مدین، جراحی صورت می‌گیرد.

عمل سندرم تونل کارپال (CTS)، که به آن جراحی آزادسازی تونل کارپال یا Carpal Tunnel Release گفته می‌شود، یک روش جراحی است که برای کاهش فشار روی عصب مدیان در تونل کارپال انجام می‌شود. این جراحی معمولاً زمانی توصیه می‌شود که علائم سندرم تونل کارپال شدید هستند یا به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده‌اند.

مراحل جراحی آزادسازی تونل کارپال:

1. بی‌حسی:
   جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، که به این معناست که فقط دست و مچ شما بی‌حس می‌شود، و شما در طول عمل بیدار خواهید بود. در برخی موارد، از بی‌حسی عمومی استفاده می‌شود که شما را به خواب می‌برد.

2. برش:
   جراح یک برش کوچک (حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر) در کف دست، نزدیک به مچ، ایجاد می‌کند. در روش آندوسکوپی، ممکن است برش کوچک‌تری ایجاد شود و یک دوربین کوچک برای دیدن داخل تونل کارپال استفاده شود.

3. برش رباط عرضی کارپال:
   رباط عرضی کارپال (Transverse Carpal Ligament) که سقف تونل کارپال را تشکیل می‌دهد، برش داده می‌شود. این برش فشار روی عصب مدیان را کاهش می‌دهد و فضای بیشتری برای عصب فراهم می‌کند.

4. بستن برش:
   پس از برش رباط، برش پوست با استفاده از بخیه‌ها بسته می‌شود. رباط به تدریج در طول زمان بهبود می‌یابد، و در این فرآیند، فضای بیشتری برای عصب مدیان ایجاد می‌شود.

بعد از جراحی سی تی اس:

• دوره بهبودی:
  دوره بهبودی بسته به روش جراحی و شرایط فردی متفاوت است. ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا بهبودی کامل حاصل شود. در این دوره ممکن است از مچ‌بند استفاده شود و فیزیوتراپی برای بازیابی قدرت و انعطاف‌پذیری دست توصیه می‌شود.

• احتمال بهبودی:
  بسیاری از بیماران پس از جراحی بهبود قابل توجهی در علائم خود تجربه می‌کنند، اگرچه ممکن است برخی علائم مانند بی‌حسی و گزگز کمی طول بکشد تا به طور کامل برطرف شوند.

• عوارض:
  مانند هر عمل جراحی، این عمل نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد که شامل عفونت، درد مداوم، ضعف، یا سفتی در مچ و دست است.

این عمل معمولاً نتایج خوبی دارد و به بسیاری از بیماران کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزانه خود بدون درد یا با درد کمتر بازگردند. اما تصمیم به انجام جراحی باید با مشورت دقیق با پزشک و بررسی تمام گزینه‌های درمانی انجام شود.

جراحی می‌تواند به صورت اندوسکوپیک باشد که از طریق دستگاه و با برش کوچکی که ایجاد می‌کنند، آزادسازی انجام شود. یا اینکه به صورت باز و کامل ناحیه تونل و رباط پوشاننده را برش داده و عصب را آزاد کنند.

مدالیته‌های رایج فیزیوتراپی در درمان CTS:

فیزیوتراپی یک درمان مؤثر و غیرتهاجمی برای سی تی اس است که به تسکین درد و التهاب، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات مچ و دست کمک می‌کند.

متخصصین فیزیوتراپی از مدالیته‌های گوناگونی از جمله اولتراسوند و لیزر درمانی در زمینه کنترل درد در افراد مبتلا به سی تی اس استفاده می‌کنند.

در درمان سندرم تونل کارپ درمان‌های دستی از جمله کایروپراکتیک و ماساژ که به صورت تخصصی انجام شود با بهبود گردش خون می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

فیزیوتراپیست‌ها همچنین از نیدلینگ یا طب سوزنی در درمان سی تی اس استفاده می‌کنند که غالبا به صورت ترکیبی با مدالیته‌های حرارتی از جمله چراغ IR مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بعضا به بیماران به خصوص در مراحل و روزهای اولیه پیشنهاد می‌شود از کمپرس سرد برای کاهش التهاب استفاده کنند، اما توجه داشته باشید که به هیچ وجه نباید یخ را مستقیم روی موضع قرار دهید و درباره تایم استفاده از این درمان نیز بهتر است با درمانگر خود مشورت کنید.

در کلینیک‌های فیزیوتراپی برای کاهش درد بیمار از الکتروتراپی و به ویژه جریان تنس استفاده می‌شود. غالبا در کیس‌های CTS در فیزیوتراپی می‌بینیم که یک سری چسب‌ها با رنگ‌های متنوع روی مچ و ساعدشان چسبانده‌اند؛ این چسب‌ها کینزیوتیپ نام دارند که متخصصین فیزیوتراپی با توجه به مشکل فرد و با اهداف گوناگون از جمله کاهش درد، حمایت از مفصل، کشش بافت و … مورد استفاده قرار می‌دهند.

همچنین برای فرد با توجه به وضعیت بیماری سی تی اس و علائمش تمرینات کششی و یا تقویتی مناسب تجویز می‌گردد. فیزیوتراپیست با بیمار همکاری می‌کند تا یک برنامه درمانی فردی مناسب طراحی کند که ممکن است شامل یک یا چند مورد از این روش‌ها باشد.

توجه داشته باشید فیزیوتراپی زمانی موثرتر است که با سایر درمان‌ها مانند استراحت، اصلاح فعالیت و دارو ترکیب شود.

کاردرمانی در سندرم تونل کارپال و یا سی تی اس:

کاردرمانگران با بیماران همکاری می‌کنند تا استراتژی‌ها و تکنیک‌هایی را برای مدیریت علائم، بهبود عملکرد و پیشگیری از عوارض بیشتر انجام دهند که در ادامه رایج‌ترین این‌ها آورده شده است:

• تمرینات تحرک عصب یا nerve gliding: به صورت حرکت دادن اعصاب مچ دست و دست به روش‌های خاص برای کمک به کاهش فشار و بهبود تحرک اعصاب این ناحیه انجام می‌شود.
• تمرینات تقویتی: تمرینات تقویتی می‌تواند به بهبود قدرت و عملکرد عضلانی مچ و دست کمک کند. اما توجه داشته باشید اینکه چه تمرینی را چه میزان انجام دهید و چه زمانی شروع کنید باید تحت نظر درمانگر باشد.
• تمرینات کششی: این تمرینات می‌تواند با هدف بهبود دامنه حرکتی انجام شود و عضلات فلکسور مچ و خود عصب مدین را تحت کشش قرار دهد.
• اصلاح فعالیت و شغل: درمانگران موقعیت‌هایی که منجر به‌این عارضه می‌شوند را شناسایی کرده و به پرهیز از آن‌ها توصیه می‌کنند. همچنین آموزش ارگونومی صحیح، تجویز تجهیزات تطابقی یا ابزارهای ارگونومیک برای اصلاح فعالیت‌ها در کاردمانی انجام می‌شود.
• آتل یا بریس: عموما متخصصین کادرمانی با توجه به وضعیت فرد، آتل یا بریس را برای بی‌حرکت کردن مچ دست و کاهش فشار روی عصب مدین توصیه می‌کنند.

برای کسب بهترین نتیجه درمانی در سی تی اس به شما توصیه میشود که ترکیب این درمان‌ها با هم انجام شود و از اقدامات مؤثر کاردرمانی به هیچ وجه غافل نشوید.

دستکش سندرم تونل کارپال

دستکش سندرم تونل کارپال یا Carpal Tunnel Gloves یک نوع دستکش ویژه است که طراحی شده تا به کاهش علائم سندرم تونل کارپال کمک کند. این دستکش‌ها معمولاً دارای ویژگی‌هایی هستند که به حمایت از مچ دست، کاهش التهاب، و بهبود گردش خون کمک می‌کنند.

ویژگی‌های دستکش سندرم تونل کارپال:

1. فشرده‌سازی (Compression):
   این دستکش‌ها فشار ملایمی را به مچ و دست وارد می‌کنند که می‌تواند به کاهش تورم و التهاب کمک کند. این فشار همچنین ممکن است درد و ناراحتی را کاهش دهد.

2. حمایت از مچ (Wrist Support):
   برخی از این دستکش‌ها دارای پدها یا نوارهایی هستند که مچ دست را در موقعیت مناسب نگه می‌دارند و از حرکت بیش از حد مچ جلوگیری می‌کنند. این امر می‌تواند فشار روی عصب مدیان را کاهش دهد.

3. گرما درمانی (Thermotherapy):
   بعضی از مدل‌ها دارای مواد نگهدارنده گرما هستند که گرمای ملایمی به دست و مچ می‌دهند. گرما می‌تواند به کاهش سفتی و درد کمک کند.

4. مواد تنفس‌پذیر و راحت:
   این دستکش‌ها معمولاً از مواد تنفس‌پذیر و انعطاف‌پذیر ساخته می‌شوند که اجازه می‌دهند پوست نفس بکشد و از تعریق زیاد جلوگیری می‌کند.

مزایای استفاده از دستکش تونل کارپال:

• کاهش درد: فشرده‌سازی و حمایت از مچ دست می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی در مچ و دست کمک کند.
• پیشگیری از بدتر شدن علائم: استفاده از این دستکش‌ها به ویژه در زمان‌هایی که شما مشغول انجام کارهای تکراری هستید، می‌تواند به پیشگیری از بدتر شدن علائم کمک کند.
• بهبود خواب: بسیاری از افراد با سندرم تونل کارپال در شب‌ها دچار درد و بی‌حسی می‌شوند. استفاده از دستکش‌های فشرده‌سازی در طول شب می‌تواند به بهبود خواب کمک کند.

چه زمانی از دستکش‌ها استفاده شود؟

• در حین کار: اگر کار شما شامل حرکات تکراری مچ و دست است (مانند تایپ کردن، استفاده از ابزارهای دستی، یا حتی رانندگی)، استفاده از این دستکش‌ها می‌تواند مفید باشد.
• در هنگام خواب: بسیاری از افراد با سندرم تونل کارپال در هنگام خواب دست‌های خود را در وضعیت‌های نامناسب قرار می‌دهند که علائم را تشدید می‌کند. دستکش‌ها می‌توانند به نگه داشتن دست در موقعیت مناسب کمک کنند.

دستکش‌های سندرم تونل کارپال می‌توانند بخشی از یک برنامه جامع برای مدیریت علائم باشند، اما اگر علائم شدید هستند یا با استفاده از این دستکش‌ها بهبود نیافته‌اند، مشاوره با پزشک ضروری است.

۶ ورزش مناسب برای بهبود علایم سندرم تونل کارپال

برای مدیریت و کاهش علائم سندرم تونل کارپال (CTS)، ورزش و تمرینات خاص می‌توانند بسیار مفید باشند. در اینجا چند ورزش مناسب برای کاهش علائم CTS آورده شده است:

1. کشیدگی مچ دست به جلو:
 دست راست خود را به جلو بکشید و با استفاده از دست چپ، انگشتان دست راست را به سمت پایین و به آرامی به سمت بدن خود بکشید. برای 15-30 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی رها کنید. این کار را 2-3 بار برای هر دست انجام دهید.

2. کشیدگی مچ دست به عقب:
دست راست خود را به جلو بکشید و با استفاده از دست چپ، انگشتان دست راست را به سمت بالا و به آرامی به سمت بدن خود بکشید. برای 15-30 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی رها کنید. این کار را 2-3 برای هر دست انجام دهید.

3. تمرینات تقویتی با توپ نرم:
 یک توپ نرم یا فشاری را در دست بگیرید و به آرامی آن را فشرده کنید. سپس به آرامی آن را رها کنید. 10-15 بار فشار دهید و رها کنید. 2-3 بار در طول روز این تمرین را انجام دهید.

4. حرکات چرخشی مچ دست:
 مچ دست را به آرامی در جهت‌های مختلف بچرخانید (در جهت ساعتگرد و پادساعتگرد). هر جهت را 10-15 بار بچرخانید. 2-3 بار در طول روز این تمرین را انجام دهید.

5. حرکت کششی با استفاده از دیوار:
دست خود را به دیوار بگذارید و به آرامی بدن خود را از دیوار دور کنید تا کشش را در مچ و ساعد احساس کنید.  برای 15-30 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی رها کنید. این کار را 2-3 برای هر دست انجام دهید.

6. تمرینات چرخشی انگشتان:
 انگشتان خود را به آرامی باز و بسته کنید و سپس آن‌ها را به آرامی در هوا بچرخانید. 10-15 بار به آرامی حرکت دهید. 2-3 بار در طول روز این تمرین را انجام دهید.

اگر CTS درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر سندرم تونل کارپال درمان نشود به مرور عصب مدین دچار آسیب دائمی می‌شود و شاهد به تحلیل رفتن عضلات ناحیه تنار در دست می‌شویم که انجام فعالیت‌ها را غیر ممکن می‌کند. علاوه بر این سی تی اس درمان نشده درد شدیدی برای فرد به وجود می‌آورد که به صورت کلی کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پس چنانچه با علائم این عارضه مواجه شدید بهتر است بدون اتلاف وقت پروسه تشخیص و درمان را شروع کنید؛ چراکه به تعویق انداختن درمان این بیماری می‌تواند علاوه بر پیچیده کردن روند درمان، عوارض دائمی برای فرد برجای بگذارد.

همچنان که در این مقاله از سایت کلینیک توانبخشی ایستا توضیح دادیم؛ قطعا بهترین راه درمان سندرم تونل کارپال یا سی تی اس، استفاده از رویکرد درمان ترکیبی پزشکی، دارویی و توانبخشی می‌باشد.