آشنایی با کورتون و تاثیرات درمانی آن بر 25 بیماری مختلف

کورتون چیست؟

گلوکوکورتیکواستروئید که به آن کورتون (glucocorticosteroids) می‌گویند؛ دسته‌ای از داروها است. همچنین این دسته از داروها را اختصاراً به نام کورتیکواستروئید و یا استروئید نیز می‌شناسند.

داروها و انواع قرص کورتون متناسب با بیماری فرد در مقادیر مختلفی توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند؛ معمولاً دوز این داروها بیشتر از مقدار طبیعی کورتیزول بدن می‌باشد.

بنابراین، تاثیرات ضد التهابی قوی ایجاد می‌کنند که می‌تواند علائم بیماری‌های التهابی مثل انواع آرتریت، آسم، لوپوس، آلرژی‌ها، آماس کیسه‌ی مفصلی، التهاب پلانتار فاسیا و حتی بیماری‌های التهابی روده را کاهش دهند.

داروها و انواع قرص کورتون یا کورتیکواستروئیدهای ساختگی شامل موارد زیر می‌باشد:

• بودزوناید
• کورتیزون
• تریامسینولون
• هیدروکورتیزون
• سلستون یا بتامتازون
• دکادرون یا دگزامتازون
• پرلون یا پردنیزولون
• مدورل یا متیل‌پردنیزولون

در ادامه به برررسی تأثیر کورتون بر بیماری‌ها میپردازیم.

تزریق کورتون برای کدام دسته از بیماری‌ها مفید است؟

استروئیدها برای بیماری‌های مختلف التهابی که مفاصل، ارگان‌ها و احشا بدن را درگیر می‌کند و نیز بیماری‌های خود ایمنی در مواردی می‌تواند مناسب باشد. لیست برخی از این بیماری‌ها به شرح زیر می‌باشد:

1. انواع روماتیسم: (آرتریت روماتوئید، آرتریت ایدیوپاتیک جوانان، آرتریت گیجگاهی، آرتریت واکنشی، واسکویت، لوپوس و میوزیت)
2. آسم
3. ام اس
4. نقرس
5.  ورم مغز
6. انواع آلرژی
7. تب یونجه
8. انواع کهیر و اگزما
9. سارکوئیدوز
10. پیوند اعضا
11. التهاب رگ
12. اسکلرودرم
13. پلی میوزیت
14. درماتومیوزیت
15. سرطان غدد لنفاوی
16. پسوریازیس شدید
17. اسپوندیلیت آنکیلوزان
18. بیماری‌های پوستی
19. صدمات طناب نخاعی
20. آماس کیسه‌های مفصلی بدن
21. کم خونی همولیتیک خود ایمنی
22. بیماری‌های التهابی در روده‌ها
23. لوسمی و انواع سرطان‌های خون
24. آدیسون یا کم کاری غدد فوق کلیوی
25. برونشیت، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)

توجه داشته باشید که کورتون‌ها معمولا برای درمان آرتروز استفاده نمی‌شوند، مگر اینکه به ‌شکل موضعی در نواحی خاص مفاصل بدن که درگیر آرتروزاند، تزریق ‌شود.

انواع کورتون:

کورتون‌ها ممکن است به صورت سیستمیک یا موضعی باشند. کورتیکواستروئیدهای موضعی، قسمت خاصی از بدن را هدف قرار می‌دهند و در بیماری‌های مثل آسم، کهیر، آماس مفصلی و نقرس استفاده می‌شوند.

این داروها در انواع مختلفی از جمله موارد زیر تجویز می‌گردند:

• کرم‌: پمادهای موضعی پوستی
• قطره‌: قطره‌های مختلف مخصوص چشم و گوش
• اسپری‌: اسپرهای استروئیدی در بیماریهای مانند آسم

کورتون‌های سیستمیک به جریان خون وارد می‌شوند تا بتوانند به کمک قسمت‌های مختلف بدن بروند. این دسته از داروها برای بیماری‌های مختلفی مثل لوپوس، ام‌اس و… مفید می‌باشند. همچنین در اشکال مختلفی نظیر:

• داروهای خوراکی مثل انواع قرص کورتون و شربت
• داروهای تزریقی برای عضله و داخل وریدی

همچنین بر طبق تحقیقات اخیری که انجام شده است، استفاده از کورتون‌های سیتمیک برای بیمارانی که به دلیل کووید – ۱۹ (کرونا) در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند و به اکسیژن درمانی نیاز دارند، سبب کاهش احتمال مرگ می‌گردد.

عوارض داروهای کورتون

این دسته داروها به عنوان یک روش درمانی (دارودرمانی) محبوبیت زیادی دارند، ممکن است عوارض جانبی گسترده‌ای داشته باشند. تا جایی که برخی افراد از شنیدن نام کورتون وحشت می‌کنند. عوارض این داروها به میزان و مدت زمان مصرف آن‌ها بستگی دارد. هر چقر میزان و مدت درمان بیشتر و طولانی‌تر باشد عوارض آن به تبع بیشتر خواهد بود. با این حال، پزشکان به آگاهی از منافع و زیان‌های این داروها، گاهی تصمیم به تجویز آن می‌گیرند.

عوارض احتمالی کورتیکواستروئیدها را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

1. عوارض جانبی ناشی از کورتون‌های خوراکی و سیستمیک:

• افزایش فشار خون
• افزایش قند خون (دیابت)
• تغییرات خلق و خو
• گلوکوم یا آب سیاه چشم
• ضعف و آتروفی عضلانی
• تغییرات سیکل عادت ماهیانه بانوان
• افزایش احتمال بروز پوکی استخوان و شکستگی
• کاهش روند و سرعت رشد در کودکان
• کاهش ترشح هورمون‌های غدد فوق کلیه
• افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌های مثل زونا و آبله مرغان

2. عوارض جانبی ناشی از مصرف کورتون‌های موضعی:

• آکنه
• رزاسه
• آتروفی عضلانی
• اگزمای اطراف دهان
• کاهش سرعت ترمیم زخم

3. عوارض جانبی ناشی از مصرف کورتون‌های تزریقی:

• عفونت
• اختلالات خواب
• افزایش قند خون
• درد موقت موضعی
• افزایش دمای صورت
• واکنش‌های حساسیتی
• بی‌رنگ شدن پوست در موضع انجام تزریق

4. عوارض جانبی ناشی از مصرف کورتون‌های استنشاقی:

• سرفه
• تاری دید
• برفک دهان
• اختلالات تکلمی
• افزایش اضطراب
• افزایش رشد موهای زائد بدن

5. عوارض ناشی از استفاده‌ی طولانی‌مدت کورتون‌ها:

• افسردگی
• حالت تهوع و استفراغ
• احتباس مایع و ورم صورت
• اختلالات دستگاه گوارش
• افزایش احتمال شکستگی استخوان‌ها
• افزایش نکروز استخوان‌ها به خصوص سر استخوان ران
• افزایش وزن و جمع‌شدن چربی در مصرف طولانی‌مدت (در نواحی مانند صورت، پشت گردن و شکم)

توجه داشته باشید که بروز عوارض ناشی از مصرف کورتون‌ها حتمی نیست و معمولاً در موارد مصرف طولانی مدت و دوزهای مصرفی بالا اتفاق می‌افتد.

عوارض تزریق کورتون برای ام اس:

تزریق کورتون برای ام اس می تواند به بهبود علایم و وضعیت بیمار کمک کند. همچنین ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:

• تغییرات در خلق و خو
• مشکلات خواب
• افزایش وزن
• تغییرات در فشارخون
• مشکلات گوارشی
• تغییرات در سطح گلوکز خون
• آسیب به استخوان ها
• عفونت

باید توجه داشته باشید که بروز این علایم قطعی و همیشگی نیست و باه فرد، میزان مصرف و طریقه ی مصرف این دسته از داروها نیز بستگی دارد.

در ادامه تأثیر تزریق کورتون در التهاب مفاصل و خدمات توانبخشی پس از تزریق را بررسی می‌کنیم.

تزریق کورتیکواستروئید برای بیماری آماس کیسه‌های مفصلی در زانو، شانه و دیگر مفاصل بدن :

آماس کیسه‌های مفصلی (بورسی) به التهاب و تورم بورسا می‌گویند. بورسا یک کیسه بسته و مملو از مایع است که به عنوان یک سطح لغزان برای کاهش اصطکاک بین بافت‌های بدن وجود دارد.

بورسای بزرگ، که مجموعه‌ای از چند بورسا می‌باشند، نزدیک تاندون‌های مفاصل بزرگ بدن مثل شانه، آرنج، زانو و لگن قرار دارند. آماس کیسه‌های مفصلی معمولاً موقت است و می‌تواند سبب محدودیت در دامنه‌ی حرکت مفاصل شود.

تزریق کورتون سبب کاهش تورم، التهاب و درد ناشی از آماس کیسه‌های مفصلی می‌شود. به عبارت دیگر، این تزریق می‌تواند زمانی را برای انجام خدمات توانبخشی، فیزیوتراپی و فعالیت‌های اصلاحی بیمار فراهم کند تا احتمال انجام جراحی را به حداقل برساند.

فیزیوتراپی و خدمات توانبخشی پس از تزریق کورتون:

همانطور که بیان شد، تزریق کورتون به کاهش و درمان علائم بیماری‌های التهابی کمک می‌کند. اما تزریق استروئید به تنهایی سبب درمان بیماری نمی‌شود، بنابراین جهت درمان بیماری با توانبخشی و… انجام خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی بزرگسالان و کودکان بیمار پس از تزریق یک بخش مهم از برنامه درمان است که سبب تسکین درد بیمار، بازگشت او به انجام فعالیت‌های روزمره و افزایش کیفیت زندگی می‌شود.

همچنین، توانبخشی کودکان و بزرگسالان پس از تزریق از عود مجدد علائم و نشانه‌های بیماری پیشگیری می‌کند. فرایند درمان در این زمینه برای بیماری‌های مختلف گوناگون است. به‌طور کلی می‌توان گفت که این برنامه‌ها باید شامل موارد زیر باشند:

• کرایوتراپی
• تمرین درمانی
• ماساژ درمانی
• طب سوزنی
• الکتروتراپی
• استفاده از تکنیک‌های کنترل درد
• استفاده از مدالیته‌های گرمایی
• تمرینات ROM مفاصل
• انجام تمرینات کششی و تقویتی
• استفاده از تکنیک‌های PNF و بوبات
• آموزش پوزیشن صحیح بدن در انجام فعالیت‌های مختلف

به‌طور خلاصه، تزریق کورتون یک روش درمانی مؤثر برای کنترل التهاب و درد می‌باشد. با این حال، ممکن است این روش برای برخی از افراد با شرایط خاص مناسب نباشد و استفاده بیش از حد از آن باعث بروز عوارض مختلفی گردد که سلامت فرد را تهدید کند.

تزریق‌ها معمولاً باید برای کنترل و درمان التهاب در تعداد جلسات محدود انجام شود، به ویژه در افراد جوان که مفاصل و تاندون‌های سالمی دارند، ممکن است در اثر تزریق‌های مکرر دچار آسیب‌های مختلفی مثل پارگی تاندون شوند.

سوالات متداول در مورد کورتون: