بیوفیدبک چیست و چه کاربردهای درمانی دارد؟

بیوفیدبک چیست؟

یک تکنیک به نام بیوفیدبک، وجود دارد که برای یادگیری و کنترل برخی از عملکردهای بدن به کار می‌رود. یک رویکرد نسبتاً جدید است که در آن افراد یاد می‌گیرند چگونه فیزیولوژی بدن خود را به منظور بهبود سلامت جسمی، ذهنی و عاطفی اصلاح کنند.

آموزش آن به مشارکت فعال بیماران و تمرین منظم بین جلسات آموزشی نیازمند است. برای مدیریت علائم بیماری و همچنین بهبود سلامت و تندرستی می‌توان از بیوفیدبک بالینی استفاده کرد. همچنین ممکن است در طیف وسیعی از شرایط، مانند درد مزمن، بی‌اختیاری ادرار، فشار خون بالا، سردردهای میگرنی و تنشی استفاده شود.

از آنجایی که یکی از روش‌های درمانی غیرتهاجمی است، خطرات جانبی بسیار کمی دارد و برای کسانی که تمایل به استفاده از دارو را ندارند، مناسب می‌باشد. شما مراجعه کنندگان عزیز می‌توانید در کلینیک فیزیوتراپی ایستا، کلیه خدمات کاردرمانی، توانبخشی و فیزیوتراپی را در جهت بهبود بیماری به وسیله کاردرمانی، فیزیوتراپی و توانبخشی را با بالاترین کیفیت دریافت کنید.

انواع بیوفیدبک

بیوفیدبک می‌تواند به صورت زنده یا ضبط شده ارائه شود. در نوع زنده، فرد می‌تواند به صورت آنی واکنش خود را به بازخورد بصری و صوتی که از دستگاه دریافت می‌کند، تغییر دهد. در نوع ضبط شده، بازخورد به فرد در زمان‌های مختلف و به صورت گذشته نمایش داده می‌شود تا فرد بتواند عملکرد خود را بررسی کند و آن را بهبود بخشد. درمانگران متناسب با مشکلات و اهداف سلامتی بیماران از انواع مختلف روش‌های آن استفاده می‌کنند که عبارتند از:

1.بیوفیدبک مغزی:

در این روش، سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط مغز، از طریق الکترودهایی که روی سر فرد قرار گرفته‌اند، جمع‌آوری و به کامپیوتر منتقل می‌شوند.

 با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری، فرد می‌تواند بیشترین کنترل را بر فعالیت مغزی خود داشته باشد و با بهبود کنترل بر روی این فعالیت‌ها، به درمان بیماری‌هایی مانند میگرن، افسردگی و اختلالات خواب کمک کند.

2.بیوفیدبک قلبی:

در این روش، با استفاده از الکترودهایی که بر روی پوست قرار گرفته‌اند، سیگنال‌های الکتریکی قلب، مانند ضربان قلب و فشار خون جمع‌آوری شده و به کامپیوتر منتقل می‌شوند. فرد می‌تواند با تمرین بر روی کنترل ضربان قلب خود، به بهبود سلامتی قلبی خود کمک کند.

3.بیوفیدبک عضلانی:

در این روش، با استفاده از الکترودهایی که بر روی پوست قرار گرفته‌اند، سیگنال‌های الکتریکی عضلات، مانند عضلات پشت و شکم، جمع‌آوری شده و به کامپیوتر منتقل می‌شوند.

با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری، فرد می‌تواند به کنترل عضلات خود و بهبود عملکرد عضلات کمک کند.

4.بیوفیدبک تنفسی:

در این روش، به فرد در بهبود کنترل و تنظیم تنفس کمک می‌شود و با استفاده از حسگرهایی که بر روی بدن قرار گرفته‌اند، اطلاعاتی مانند حجم تنفس و نرخ تنفس، جمع‌آوری و به کامپیوتر منتقل می‌شود.

 این روش همچنین برای کمک به درمان بیماری‌هایی مانند آسم، اضطراب، افسردگی، بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های تنفسی مزمن، درد مزمن و اختلالات خواب مؤثر می‌باشد. معمولاً این روش در ترکیب با روش‌های دیگری مانند روش‌های روان‌شناختی و فیزیوتراپی به کار می‌رود تا بهبود سلامتی فرد را تسریع کند.

5.بیوفیدبک غدد عرق:

یک روش درمانی غیر دارویی است که برای کمک به فرد در بهبود کنترل و تنظیم فعالیت غدد عرقی او استفاده می‌شود. در این روش، با استفاده از حسگرهایی که بر روی پوست انگشتان، کف دست یا مچ دست قرار گرفته‌اند، اطلاعاتی مانند فعالیت غدد عرق، تعداد ترشحات عرقی و شدت آن‌ها، جمع‌آوری و به کامپیوتر منتقل می‌شوند.

سپس، با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری، فرد به شناخت دقیق‌تر روی فعالیت غدد عرق خود می‌رسد و با تمرین و آموزش، قادر بهبود کنترل و تنظیم فعالیت غدد عرقی خود می‌شود. این روش می‌تواند برای کمک به درمان بیماری‌هایی مانند هیپرهیدروز، هیپوهیدروز و بیماری‌هایی که با افزایش یا کاهش فعالیت غدد عرقی همراه هستند، مؤثر باشد.

بیوفیدبک درجه حرارت:

این روش برای کمک به فرد در بهبود کنترل و تنظیم درجه حرارت بدن او استفاده می‌شود. حسگرها در این روش در انگشتان پا یا دست متصل می‌شوند.

بیوفیدبک چه کاربردهایی دارد؟

بیوفیدبک، بازخورد حاصل از تحلیل سیگنال‌های بدنی مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و دیگر پارامترهای فیزیولوژیکی است. این بازخورد به شخص کمک می‌کند تا کیفیت زندگی و عملکرد بدنی خود را ارتقا دهد. همچنین، برای کمک به مدیریت بسیاری از مسائل سلامت جسمی و روانی استفاده می‌شود، از جمله:

• اختلالات کف لگن
• درد مزمن
• یبوست
• بی‌اختیاری مدفوع
• فیبرومیالژیا
• سردرد
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• سکته
• بی‌اختیاری ادرار
• فشار خون بالا
• اختلالات جنسی
• وزوز گوش
• اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
• اختلالات کمبود توجه در کاردرمانی اوتیسم و بیش فعالی (ADHD)
• عوارض جانبی شیمی درمانی
• آسم
• اضطراب یا استرس

اهمیت استفاده از بیوفیدبک

بیوفیدبک یکی از روش‌های مؤثر در بهبود عملکرد جسمانی و روانی فرد است. با استفاده از این روش، فرد می‌تواند به کنترل واکنش‌های بدن خود برسد و عملکرد خود را بهبود دهد. برخی از مزایای استفاده از آن عبارتند از:

• کاهش درد
• کاهش استرس و اضطراب
• بهبود عملکرد روانی
• بهبود عملکرد جسمی
• عدم وابستگی به دارو

با توجه به مزایای آن، استفاده از این روش در درمان بیماری‌های مختلف و بهبود عملکرد جسمانی و روانی فرد، اهمیت بسیاری دارد.

درمان با بیوفیدبک به چه صورت است؟

درمان به صورت تمریناتی و آموزشی برای کنترل واکنش‌های بدن انجام می‌شود. در این روش، فرد با استفاده از تجهیزات خاصی که به یک سیستم کامپیوتری متصل هستند، به مشاهده و کنترل واکنش‌های بدن خود می‌پردازد. سیگنال‌هایی که بدن فرد تولید می‌کند، مانند فعالیت مغزی، ضربان قلب و فشار خون، به سیستم کامپیوتری فرستاده می‌شوند و فرد به کمک بازخورد بصری و صوتی، قادر است کنترل واکنش‌های بدن خود را بهبود دهد.

درمان با بیوفیدبک به صورت شخصی سازی شده به همراه مشاوره و تمریناتی که توسط متخصص طراحی می‌شوند، انجام می‌شود. این تمرینات می‌توانند شامل تمرینات تنفسی، مدیتیشن، تمرینات حرکتی، ورزش درمانی و تمرینات شناختی-رفتاری باشند.

بیوفیدبک در توانبخشی

بیوفیدبک الکترومیوگرافی (EMG)

بیوفیدبک (EMG) یک روشی برای بازآموزی کارکرد عضلات با کمک سیستم‌های بازخورد جدید است.

در این روش، سیگنال‌های میوالکتریکی در عضله به سیگنال‌های بینایی و شنیداری تبدیل می‌شود. EMG از الکترودهای سطحی برای تشخیص تغییر در فعالیت عضلات اسکلتی استفاده می‌کند. از این روش می‌توان برای افزایش فعالیت در عضلات ضعیف یا پارتیک استفاده کرد. همچنین برای تسهیل کاهش تون نیز بکار می‌رود. علاوه بر این، در توانبخشی اسکلتی_عضلانی و توانبخشی عصبی، کاربردی و مفید است.

بیوفیدبک در اختلالات کف لگن

تکنیک بیوفیدبک در توانبخشی کف لگن استفاده می‌گردد و شامل قرار دادن یک وسیله کوچک به نام پروب در بدن هنگام انجام تمرینات است. این دستگاه محرک‌های دیداری و شنیداری را فراهم می‌کند و به بیمار بازخوردی را در مورد انجوه نجام تمرینات ارائه می‌دهد. فیزیوتراپی کف لگن شامل تکنیک‌های مختلفی برای بازآموزی عضلات کف لگن است. این فیزیوتراپی بزرگسالان را می‌توان برای درمان مردان و زنانی که هر یک از موارد زیر را تجربه می‌کنند استفاده کرد:

• بی‌اختیاری
• یبوست
• مشکل در دفع ادرار یا حرکات روده
• درد مزمن لگن
• مقاربت دردناک