فلج صورت، فلج بل یا فلج بلز یک حالت پزشکی است که عموما به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و بر روی عضلات صورت و عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد. در این مقاله از سایت موسسه توانبخشی ایستا با مفهوم فلج بل و علائم آن، علت‌ها، تشخیص و روش درمان این بیماری بیشتر آشنا می‌شوید.
فلج بلز چیست؟
فهرست
فلج بلز (Bell’s palsy)، نوعی فلج عصبی است که سبب ضعف یا از بین رفتن کامل عملکرد عضلات صورت می‌شود. این فلج معمولا یک طرفه است، اما در برخی موارد هر دو طرف را درگیر می‌کند. همچنین ممکن است به صورت ناگهانی رخ دهد و برای بیماران متأثر باعث تغییرات قابل توجهی در ظاهر صورت و تغییر در عملکرد عضلات آن شود.
علت بروز فلج بلز چیست؟
علت دقیق فلج صورت هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، برخی از عواملی که در بروز آن نقش دارند، عبارتند از:
- التهاب عصب فاسیال: یکی از دلایل شایع ابتلا به فلج بل، التهاب عصب فاسیال است. علت این التهاب معمولاً مشخص نیست، اما به طور معمول، به ویروسی شدن آن مرتبط می‌باشد.
- عفونت‌های ویروسی: ویروس‌هایی مانند ویروس هرپس ساده، ویروس آنفلوآنزا، ویروس سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus)، HIV، آبله مرغان، زونا، ویروس اپشتین–بار (Epstein–Barr virus (EBV))، اوریون ویروس کوکساکی و… ممکن است عامل اصلی بروز این بیماری باشد.
- عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند تماس با برودت یا باد سرد، تنش عصبی و استرس می‌توانند در بروز این بیماری تاثیرگذار باشد.
آشنایی با 8 علائم شایع در فلج بلز
علائم فلج بلز می‌تواند متناسب با شدت بیماری و مقاومت بدن بیمار از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت باشد. با این حال برخی از علائم مهم‌تر این بیماری عبارتند از:
- آبریزش و خشکی دهان
- ضعف عضلات صورت
- اختلالات گفتاری مثل سختی در بیان کلمات
- کاهش قدرت و توانایی لبخند زدن و یا اخم کردن
- تغییر و ضعف در گفتار و بلع
- ضعف یا ناتوانی در بستن چشم‌ها
- خشکی چشم
- سختی در دید یا اختلال در دید
- درد یا سردرد شدید در یک طرف صورت
- درد در فک و گوش
- حساسیت به نور و صدا
- تغییر و کاهش حس چشایی
راهکارهای تشخیص فلج بلز
تشخیص این بیماری معمولا بر اساس علائم بالینی، تاریخچه بیماری و معاینه جسمی انجام می‌شود. پزشک ممکن است از آزمایش‌های مثل اسکن مغزی و یا آنژیوگرافی نیز برای تشخیص افتراقی این بیماری با سکته مغزی و یا تومور مغزی استفاده کند.
همچنین آزمایش نوروفیزیولوژیکال و آزمون‌های بررسی عملکرد عصب فاسیال نیز از راهکارهای تشخیصی در این بیماری است.
4 روش اصلی درمان فلج بلز
درمان فلج صورت به منظور بهبود، کنترل علائم و تسریع فرآیند بهبودی انجام می‌شود. برخی از روش‌های درمانی به شرح زیر است:
1. دارو درمانی:
مصرف برخی از داروها نقش مهمی در کنترل علائم فلج بلز و تسریع فرآیند بهبودی آن ایفا می‌کند. برخی از این داروها شامل موارد زیر هستند:
- کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها؛ داروهای ضد التهابی مانند پردنیزول به کاهش التهاب عصب و کاهش آسیب عصبی کمک می‌کند.
- داروهای ضدویروسی: اگر عفونت ویروسی به عنوان عامل اصلی فلج بل شناخته شود، داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر برای مقابله با فعالیت ویروس و کاهش تأثیر آن بر روی عصب صورتی تجویز می‌گردد.
مهم است توجه داشت که داروها باید توسط پزشک تجویز شوند و مقدار و مدت مصرف درمان برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد.
2. جراحی:
در موارد نادری که فلج بل شدید یا طولانی است، پزشک متخصص ممکن است مداخلات جراحی را پیشنهاد دهد. این جراحی به منظور کاهش فشار روی عصب فاسیال و همچنین ترمیم هرگونه نقص ساختاری که بر عملکرد عصب تأثیر می‌گذارد، انجام میگیرد. جراحی ممکن است به منظور تخلیه فشار، پیوند عصب و انتقال عضله پیشنهاد شود. با این حال، جراحی در افراد مبتلا به فلج بلز معمولاً در موارد خاص انجام میگیرد و روش اصلی درمان این بیماری نیست.
3. فیزیوتراپی در فلج بلز:
تراپی فیزیکی می‌تواند بهبودی عضلات صورت را تسریع کند.
فیزیوتراپیست متخصص در توانبخشی ممکن است از تکنیک‌ها مختلفی مثل ماساژدرمانی، بیوفیدبک، لیزردرمانی، الکتروتراپی، طب سوزنی و مدالیته‌های گرمایی برای کنترل علائم و بهبودی حرکت عضلات صورت استفاده کند.
4. کاردرمانی و توانبخشی:
فرآیند بازتوانی در افراد مبتلا به فلج بل متفاوت است. در حالی که برخی از افراد در عرض چند هفته تا چند ماه به طور کامل بهبود می‌یابند. تکنیک‌های خدمات توانبخشی و کاردرمانی به بازیابی عملکرد عضلات و بهبود تقارن صورت کمک می‌کنند.
استفاده از تمرین درمانی مداوم و پیوسته تا بازیابی حداکثری عملکرد توصیه می‌شود تا احتمال بازیابی بهینه را افزایش دهد.
فلج بلز چه عوارضی را ممکن است به همراه داشته باشد؟
توجه داشته باشید که بیشتر موارد فلج بل بدون هیچگونه عوارض بلندمدت بهبود می‌یابند. با این حال، برخی از افراد ممکن است بعد از ابتلا و گذر مراحل درمانی با عوارض زیر مواجه شوند:
- بازیابی ناقص: برخی افراد نمی‌توانند عملکرد صورت خود بعد از فلج به طور کامل بازیابی کنند و به همین علت با ضعف یا ناهماهنگی خفیف تا متوسط در عضلات یا عدم تقارن صورت روبرو می‌شوند.
- هماهنگی‌ناپذیری: این بیماری ممکن است با حرکت ناخودآگاه عضلات صورت در هنگام صحبت کردن، خندیدن، بستن چشم ها و… همراه باشد.
- مشکلات چشمی: عدم توانایی در بستن کامل چشم ممکن است باعث خشکی یا تحریک بیش از غدد اشکی چشم شود. برای جلوگیری از این عوارض قطره‌های مرطوب‌کننده چشم، بستن پلک در حالت خواب و یا استفاده از باند چشمی پیشنهاد می‌شود.
- تأثیر روانی: فلج بلز به دلیل تأثیراتی که در صورت و ظاهر فرد دارد، ممکن است، اعتماد به نفس و قدرت مشارکت اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین بهتر است از عزیزان مبتلا به این بیماری از متخصصان روانشناسی برای رفع این نگرانی‌ها استفاده کنند.
پیش‌بینی و پیش آگهی برای فلج بل به طور کلی مطلوب است و بیشتر افراد با زمان و درمان مناسب بهبود پیدا می‌کنند.
پیشگیری از ابتلا به فلج بلز
پیشگیری کامل از فلج بل دشوار است زیرا علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. با این حال، برخی اقدامات کلی می‌تواند به کاهش خطر برخی عفونت‌های ویروسی مرتبط با این حالت کمک کند. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:
- رعایت بهداشت شخصی به منظور کاهش انتقال عفونت‌های ویروسی
- مدیریت استرس و جلوگیری از ضعف سیستم ایمنی با انجام تمرینات ریلکسشن
- محافظت صورت در برابر سرما و باد در فصول مختلف
باید توجه داشت که این اقدامات پیشگیری کامل را تضمین نمی‌کنند، اما به کلیت سلامتی افراد کمک می‌کنند.
در نتیجه، فلج بلز یا فلج صورت، حالتی است که به طور ناگهانی عضلات صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حالت ممکن است به دلیل التهاب عصب فاسیال، عفونت‌های ویروسی یا عوامل محیطی رخ دهد. تشخیص و درمان زودهنگام و توانبخشی مناسب می‌تواند بهبود و بازیابی عملکرد صورت را تسریع کند.
در صورت مشاهده علائم فلج بل، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کرده و معاینه کاملی انجام دهید.
پرسش‌های متداول
1. آیا استرس می‌تواند عامل فلج بلز باشد؟
پاسخ: استرس به طور مستقیم علت فلج بل نیست، اما می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند و بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر کند.
۲. آیا فلج بلز به صورت مستقیم به دیگران منتقل می‌شود؟
پاسخ: خود فلج بل قابل انتقال نیست. با این حال، برخی از عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس ساده می‌توانند از شخص به شخص منتقل شوند.
۳. آیا روش‌های جایگزینی وجود دارد که در درمان فلج بلز مؤثر باشند؟
پاسخ: برخی از افراد ممکن است به روش‌های جایگزین مانند آکوپانکچر، ماساژ صورت یا استفاده از تحریک الکتریکی به عنوان روش‌های تکمیلی به درمان سنتی روی آورند. با این حال، قبل از استفاده از روش‌های جایگزین با پزشک خود مشورت کنید.
۴. آیا کودکان می‌توانند به فلج بلز مبتلا شوند؟
پاسخ: بله، فلج بلز می‌تواند بر روی افرادی از جمله کودکان تأثیر بگذارد. ارزیابی دقیق و مداوم در کودکان برای تشخیص و مدیریت مناسب ضروری است.
۵. آیا فلج بلز می‌تواند دوباره رخ دهد؟
پاسخ: عموماً فلج بلز در یک فرد به صورت مکرر رخ نمی‌دهد، اما در صورت مشاهده هرگونه علائم جدید صورت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برای هرگونه سؤال یا نگرانی بیشتر، بهتر است با یک پزشک متخصص در زمینه اعصاب و اختلالات صورتی مشورت کنید.
